تیم ایرانی از افشای جزئیات ترس دارد/ نشانی از پیروزی دیده نمی‌شود

مهدی محمدی طی یادداشتی درباره تفاهم صورت گرفته میان ایران و 5+1 در لوزان سوییس نوشت:

 یکم- آیا خروجی مذاکرات لوزان فقط یک بیانیه مطبوعاتی بوده است؟
 توافق انجام شده در لوزان بدون شک یکی از مهم‌ترین اتفاقات – و شاید مهم‌ترین اتفاق- در تاریخ پرونده هسته‌ای ایران است. فراتر از همه عبارت‌پردازی‌ها و بازی‌های کلامی موجود، آنچه انجام شده یک توافق واقعی است؛ هم از این رو که متن بیانیه مشترک موگرینی- ظریف جزئیاتی از تعهدات دو طرف را ذکر می‌کند (این جزئیات در متون اختصاصی منتشر شده از سوی آمریکا و ایران کم و بیش تایید شده و بسط یافته) و هم از این جهت که اساسا منطقی نیست بپذیریم 6 وزیر خارجه، حدود 10 روز به طور شبانه‌روزی روی موضوعی کار کرده‌اند که هیچ الزامی برای آینده مذاکرات ایجاد نمی‌کند. بر خلاف آنچه عموما گفته شده، آنچه در مذاکرات لوزان اهمیت دارد متن بیانیه پایانی نیست. بیانیه پایانی، خروجی یک سلسله بحث‌های بسیار جزئی و مفصل درباره چارچوب یک توافق جامع (برنامه جامع اقدام مشترک) یا به عبارت دیگر توافق سیاسی روی اصول راه‌حل‌هایی که باید در یک برنامه جامع اقدام مشترک بیاید بوده است. این بحث‌ها بیش از 95 درصد به نتیجه رسیده و در پیوست‌هایی راجع به 6 موضوع اراک، فردو، غنی‌سازی، بازرسی‌ها، تحقیق و توسعه و تحریم‌ها درج شده است. همانطور که دو طرف تصریح کرده‌اند، تا زمانی که ایران و 1+5 درباره این راه‌حل‌ها به توافق نرسیدند، بیانیه مطبوعاتی صادر نشد؛ آنچه هم که در بیانیه مطبوعاتی آمده، صورت بسیار خلاصه و نازلی از توافقات تفصیلی است که میان دو طرف انجام شده است. توافق لوزان، به عنوان یک توافق بر سر کلیات و اصول راه‌حل‌ها، خود حاوی جزئیات فراوانی است اما از آنجا که این جزئیات هنوز به حدی کافی نیست که توافق قابل اجرا باشد، دوطرف باید تا ژوئن جزئیات فنی بیشتری –براساس همین چارچوب و اصول توافق شده نه بیرون از آن- به آنچه در لوزان توافق کرده‌اند بیفزایند تا متن اصلی توافق نهایی به دست آید، متنی که تصور  می‌شود قابل امضا و اجرا خواهد بود. بنابراین تیم مذاکره‌کننده نمی‌تواند از زیر بار این موضوع که در لوزان یک تعهد بین‌المللی مهم برای ایران ایجاد کرده، بگریزد. اگر به اسناد مراجعه کنیم، متن بیانیه مشترک ظریف- موگرینی می‌گوید در برجام (برنامه جامع اقدام مشترک)، مسائل کلیدی مطابق این راه‌حل‌ها، حل خواهد شد. این بدان معناست که برجام، صورت بسط یافته توافق لوزان خواهد بود و تنها تفاوت آن با توافق لوزان این است که جزئیات بیشتری خواهد داشت و درباره 5 درصد مسائل اختلافی هم تعیین تکلیف خواهد کرد.
بیانیه می‌گوید این موارد طبق بیانیه مشترک، مبانی مورد توافق برجام است. (the agreed basis for the final text of the JCPOA) جان کری هم در سخنرانی خود گفته است این یک تفاهم سیاسی با جزئیات است1.  و در نهایت، چنانکه بیانیه مشترک تصریح کرده، آنچه باقی مانده صرفا جزئیات فنی (technical details) است.
بر این اساس، می‌توان گفت در اینجا 2 امر بشدت قابل انتقاد رخ داده است:
1- تیم مذاکره‌کننده، در لوزان مجموعه‌ای از تعهدات بین‌المللی برای ایران ایجاد کرده که الزام‌آور است در حالی که مجوز چنین کاری را نداشته است. آقای ظریف ادعا کرده و این ادعا در صدر بیانیه توجیهی تیم ایرانی هم تکرار شده که این متن الزام‌آور نیست. من آقای ظریف و تیم ایشان را دعوت به پاسخ به یک سوال ساده می‌کنم: آیا می‌توانید حین مذاکره درباره جزئیات تا ژوئن، مفاد آنچه را که در بیانیه مشترک لوزان آمده یا در بیانیه توجیهی خودتان نوشته‌اید، پس بگیرید یا تغییر بدهید؟ به عنوان مثال، آیا در مذاکره درباره جزئیات، مثلا ممکن است حدود 5000 ماشین سانتریفیوژ ایران بدل به 10 هزار ماشین شود؟ اگر نمی‌توانید  یعنی بیانیه لوزان یک متن الزام‌آور بوده و این تعهدات تثبیت شده است.
2- فرآیند نگارش برجام، بدون تردید بدل به یک فرآیند دو مرحله‌ای شده است. یک مرحله از آن که توافق روی اصول راه‌حل‌ها به همراه مقدار زیادی جزئیات است در لوزان رخ داده و مرحله دیگر که توافق روی جزئیاتی است که توافق را قابل امضا و اجرا کند هنوز باقی مانده است. این دقیقا چیزی است که تیم مذاکره‌کننده از آن منع شده بود بویژه اگر توجه کنیم همانطور که مقام‌های آمریکایی و فرانسوی از پنجشنبه شب تا حالا گفته‌اند بخشی از تعهدات طرف مقابل  درباره تحریم‌ها (عمدتا در زمینه زمان‌بندی‌ها) هنوز تعیین تکلیف نشده و به مذاکره درباره جزئیات موکول شده است. این امر بدون شک، یک خبط مذاکراتی عظیم است و منافع کشور را در معرض مخاطرات جدی قرار خواهد داد.
دوم- چرا جزئیات توافقات پنهان است؟
حقیقت این است که ما متن آنچه را که در لوزان توافق شده در اختیار نداریم. آنچه در اختیار ماست یک بیانیه مشترک است، 2 متن توجیهی از سوی ایران و آمریکا و سخنرانی‌های ظریف، کری و اوباما پس از توافق. واضح است آنچه مذاکره و توافق شده بسیار بیش از آن چیزی است که منتشر شده است. ظاهرا در یکی دو روز آخر یکی از مجادلات اصلی دو طرف همین بوده که چه میزان از جزئیات توافق شده می‌تواند به متن بیانیه مطبوعاتی تزریق شود. مجموعه اطلاعات نشان‌دهنده این است که تیم ایرانی در این زمینه بشدت دچار عارضه «ترس از جزئیات» بوده است در حالی که آمریکایی‌ها اصرار داشته‌اند حتی‌المقدور میزان بیشتری از جزئیات توافق شده منتشر شود؛ همان کاری که در «یادداشت رسانه‌ای» کاخ سفید انجام شده است. اما نکته جالب این است که مجموعه این متون – بر خلاف آنچه ظاهرا به نظر می‌رسد- تا حدود زیادی بر هم منطبق است و به همین دلیل می‌توان از دل آن صورتبندی و ساختمان اصلی یک توافق را استخراج و آن را بازسازی کرد. این کاری است که در کمال احتیاط در این نوشته انجام خواهد شد. من تلاش خواهم کرد با کنار هم گذاشتن تکه‌های پازل، یک تصویر کلی از توافق به دست بیاورم و به ارزیابی آن بپردازم. به طور کاملا طبیعی، چنین روشی از تحلیل، حدی از عدم قطعیت را با خود همراه خواهد داشت بویژه اینکه شک نداریم روایت طرف آمریکایی از توافق سودمندانه است ولی اگر به برآیند همه متون موجود توجه کنیم می‌توان تصویری کم و بیش قابل اطمینان از توافق لوزان به دست آورد یا در یک هدفگذاری فروتنانه‌تر، حداقل می‌توان فهمید آمریکایی‌ها چه در سر دارند و نوبت به اجرا که برسد چه خواهند کرد. من در این نوشته، به دلیل همه محدودیت‌های موجود، درباره همه مسائل کلیدی سخن نخواهم گفت بلکه صرفا چند موضوع مهم یعنی غنی‌سازی، تحریم‌ها، تحقیق و توسعه، بازرسی‌ها،PMD و فردو را بررسی خواهم کرد. پرسش بنیادین، پرسش از توازن است به این معنی که ببینیم ایران چه داده و چه گرفته و آیا آنچه گرفته با آنچه واگذار کرده، هم‌وزن است؟
سوم- غنی‌سازی
اجازه بدهید از مساله غنی‌سازی به عنوان اصلی‌ترین موضوع مورد مناقشه شروع کنیم. سرجمع متون به ما می‌گوید:
1- به مدت 10 سال فقط 5060 ماشین در ایران غنی‌سازی می‌کند.
2-کل ماشین‌ها به مدت 10 سال 6104 عدد خواهد بود.
3ـ 1044  ماشین در فردو خواهد بود.
4- به مدت 15 سال ذخیره مواد 5/3 درصد در ایران 300 کیلو خواهد ماند.
5- به مدت 15 سال ایران تاسیسات اورانیوم جدید نمی‌سازد.
6- ماشین‌های فعلی ایران فقط می‌تواند جایگزین (replacements) ماشین‌های خراب شده شود.
براساس خطوط قرمز ترسیم شده، درباره غنی‌سازی 2 سوال مهم وجود دارد:
1- آیا این غنی‌سازی تامین‌کننده نیاز کشور در مقاطع مختلف خواهد بود؟
2- آیا پس از اتمام دوره توافق، محدودیت‌ها بر برنامه غنی‌سازی ایران برچیده شده و ایران حق غنی‌سازی صنعتی خواهد داشت؟
متاسفانه پاسخ هر دو سوال اکیدا منفی است. از آنجا که مبنای توافق لوزان، همچون توافق ژنو، افزایش زمان  Break out به حداقل یک سال بوده است:2
1- این توافق اصلی‌ترین دارایی هسته‌ای را که مواد هسته‌ای به صورت گاز UF6 است به مدت 15 سال از ما می‌گیرد. متن وزارت خارجه آمریکا می‌گوید در تمام این مدت مواد 5/3 درصد ایران باید زیر 300 کیلوگرم باشد. متن توجیهی تیم ایرانی نیز تصریح می‌کند موجودی فعلی مواد هسته‌ای ایران یا تبدیل به سوخت می‌شود یا صادر و این بدان معناست که ایران به مدت حداقل 15 سال از در اختیار داشتن ذخیره مناسبی از مواد قابل غنی‌سازی مجدد محروم خواهد شد3.
2- توافق در این باره که حدود 12000 ماشین اضافی ایران از تاسیسات خارج می‌شود یا نه ابهام دارد.
3- ایران در این مدت اجازه ساخت ماشین جدید نخواهد داشت.
4- از همه  مهم‌تر، در هیچ کجای متن طرف ایرانی به این موضوع اشاره نشده است که برنامه غنی‌سازی ایران در طول دوران توافق، چگونه رشد خواهد کرد و آیا اساسا رشدی وجود خواهد داشت یا نه؟ فراموش نکنید نیاز ایران تا سال 2021، 190 هزار سو غنی‌سازی فقط برای تامین سوخت رآکتور بوشهر است که در آن سال دیگر قراردادی برای تامین سوخت آن از سوی روسیه وجود نخواهد داشت. نکته بسیار نگران‌کننده این است که متن منتشر شده از سوی وزارت خارجه آمریکا می‌گوید بعد از 10 سال هم ظرفیت غنی‌سازی ایران محدود خواهد بود و هیچ نشانی از اینکه نتیجه پذیرش این همه محدودیت، رسیدن به غنی‌سازی حتی پس از 10 سال باشد دیده نمی‌شود.  در متن منتشر شده از سوی آمریکا گفته شده برنامه ایران پس از 10 سال هم به گونه‌ای خواهد بود که منجر به محدودیت‌های مشخص بر ظرفیت غنی‌سازی می‌شود(resulting in certain limitations on en    richment capacity.). در جای دیگری از این متن آمده است که بعد از 10 سال هم برنامه غنی‌سازی بلندمدت ایران مشروط به توافق با 1+5 است:
Beyond that, Iran will be bound by its longer-term enrichment and enrichment research and development plan it shared with the P5+14.
جالب‌تر از همه اینها سخنان جان کری است که خیلی به صراحت می‌گوید اساسا برای این توافقنامه پایانی وجود ندارد و اینکه ایران توقع داشته باشد زمانی فرا برسد که محدودیت‌ها بر برنامه هسته‌ای ایران به طور کامل برچیده شود، کاملا بی‌معنی است. کری می‌گوید: «من می‌خواهم یک موضوع دیگر را هم کاملا صریح بیان کنم، زیرا تعبیرها و تفسیرهای بسیار نادرستی درباره آن در طول این مذاکرات ارائه شده است. هیچ پایانی برای اعتبار توافقنامه‌ای که تلاش می‌کنیم تدوین و نهایی‌سازی کنیم وجود ندارد. هیچ پایانی برای این توافقنامه وجود ندارد. پارامترهای این توافقنامه در مراحل مختلف اعمال و اجرا خواهند شد. برخی از این پارامترها برای مدت 10 سال اعمال خواهند شد. برخی دیگر برای مدت 15 سال اعمال خواهند شد. برخی دیگر هم برای مدت 25 سال اعمال خواهند شد. اما پارامترهای خاص از جمله تدابیر شفاف‌سازی به شکل کاملا مشخص در زمان آینده هم اعمال خواهند شد. مدت اعتبار این تدابیر و پارامترها به هیچ‌وجه پایان نخواهد یافت و نکته مهم در این توافقنامه این است که جامعه جهانی این اطمینان را خواهد داشت که برنامه هسته‌ای ایران کاملا مسالمت‌آمیز است و در صورتی که براساس تدابیر و پارامترهای مشخص شده نباشد ما امکانات و تدابیری در اختیار داریم که با آن برخورد کنیم»5.
تیم مذاکره‌کننده می‌تواند بگوید این خلاف توافق است اما نمی‌تواند انکار کند که این موضع آمریکاست و تجربه نشان داده آمریکایی‌ها به موضع خودشان عمل می‌کنند نه آنچه ما تصور می‌کنیم یک توافق میان 2 دشمن است. مهم نیست آمریکا در متن برجام چه خواهد نوشت. مهم این است که کری به صراحت می‌گوید آمریکا هرگز با برچیده شدن این محدودیت‌ها موافقت نخواهد کرد و از آنجا که این موضوعی اساسا مربوط به آمریکاست، بهتر است این مساله را جدی بگیریم!
چهارم- فردو
موضوع بعدی که مناسب است به آن پرداخته شود، مساله فردو است. آنچه تیم مذاکره‌کننده درباره فردو مامور به محقق کردن آن بود این بود که 1000 سو غنی‌سازی در فردو انجام شود. این یک خط قرمز صریح و بدون ابهام است. در آنچه ما از توافق لوزان می‌دانیم هیچ نشانی از این خط قرمز وجود ندارد.
در این توافق، تاسیسات فردو به گونه‌ای تغییر می‌کند که دیگر تاسیسات غنی‌سازی نباشد. این یعنی ایران فقط یک تاسیسات غنی‌سازی در نطنز خواهد داشت. این امر، علاوه بر اینکه به معنی از بین بردن پدافند غیر عامل نطنز و در معرض حمله نظامی قرار دادن آن است، صریحا خط قرمز ترسیمی برای تیم مذاکره‌کننده را هم نقض می‌کند.  
در بیانیه مشترک هم تصریح شده است که فردو از تاسیسات غنی‌سازی به چیز دیگری (یک تاسیسات تحقیقاتی فیزیک و هسته‌ای) تبدیل می‌شود (Fordow will be converted from an enrichment site into a nuclear, physics and technology). به این ترتیب در واقع موضع بارها اعلام شده آمریکایی‌ها مبنی بر اینکه فردو باید هدف دیگری پیدا کند، کاملا محقق شده است. در بیانیه طرف ایرانی هم پذیرفته شده که فردو به چیز دیگری غیر از آنچه اکنون هست تبدیل می‌شود (will be turned into a research center). در این بیانیه ادعا شده 1000 ماشین در فردو باقی خواهد ماند و 2 آبشار 174 تایی آن گردش خواهد کرد اما گفته نشده است که این آبشارها مواد هسته‌ای تولید خواهد کرد یا اساسا مواد هسته‌ای به آن تزریق خواهد شد6. فردو در توافق لوزان و به تبع آن در برنامه جامع اقدام مشترک، یک تاسیسات غنی‌سازی نخواهد بود، اساسا در آن مواد شکافت‌پذیر وجود نخواهد داشت، حتی تحقیق و توسعه غنی‌سازی هم در آن انجام نخواهد شد. شما خود قضاوت کنید که این کجا و خط قرمز 1000 سو غنی‌سازی کجا؟ ممکن است تیم مذاکره‌کننده ادعا کند که موفق شده حداقل 1000 ماشین را در فردو نگه دارد و این در موقع لزوم به کار ایران خواهد آمد اما این توجیه بسیار سبکی است، چرا که براساس دیگر بخش‌های توافق اساسا، ایران مواد هسته‌ای در اختیار نخواهد داشت که بتواند با این ماشین‌ها کاری انجام بدهد!
پنجم- تحقیق و توسعه
موضوع بعدی که باید با دقت به آن رسیدگی شود مساله تحقیق و توسعه هسته‌ای بویژه تحقیق و توسعه غنی‌سازی است. تیم مذاکره‌کننده موظف بوده است در توافق نهایی، یک برنامه تحقیق و توسعه فارغ از هرگونه محدودیت را تضمین کند. در واقع برای ایران، برنامه تحقیق و توسعه از بسیاری دیگر از جنبه‌های برنامه هسته‌ای مهم‌تر است، چرا که تداوم بدون محدودیت برنامه تحقیق و توسعه منجر به رشد مهارت‌های غنی‌سازی ایران می‌شود و این به نوبه خود تضمین می‌کند در زمانی مفروض در آینده ایران خواهد توانست– اگر لازم دانست - با استفاده از ماشین‌های پیشرفته به سرعت یک جهش در ظرفیت غنی‌سازی خود ایجاد کند. دقیقا به همین دلیل، صهیونیست‌ها هم اصرار داشته‌اند برنامه تحقیق و توسعه غنی‌سازی ایران در هرگونه توافق نهایی باید بشدت محدود شود. یوال اشتاینیتز، وزیر امور راهبردی و مسؤول پرونده ایران در کابینه رژیم اشغالگر قدس شریف، چند روز قبل به روشنی گفت از دید وی مهم‌ترین امتیازی که باید از ایران گرفته شود محدود شدن برنامه تحقیق و توسعه است.
بسیار خوب! اکنون اجازه بدهید ببینیم در توافق لوزان، برنامه تحقیق و توسعه غنی‌سازی ایران به چه شکلی درآمده است.
متن منتشر شده از سوی آمریکا درباره برنامه تحقیق و توسعه غنی‌سازی در ایران بر قید «محدودیت» تصریح دارد:
Iran will engage in limited research and development with its advanced centrifuges, according to a schedule and parameters which have been agreed to by the P 5+1.
در واقع این اصلا عجیب هم نیست> چرا که تیم ایرانی پذیرفته است که تحقیق و توسعه به عنوان یکی از پارامترهای اصلی محاسبه زمان برک اوت در نظر گرفته شود  به همین دلیل کاملا روشن است که برای افزایش زمان گریز، باید برنامه تحقیق و توسعه هم محدود شود.  
در بیانیه مشترک هم گفته شده است که سطح و زمان بندی تحقیق و توسعه، به صورت دو طرفه توافق می‌شود: «تحقیق و توسعه غنی‌سازی در ایران روی ماشین‌های سانتریفیوژ براساس یک جدول زمانی و سطح توافق شده به صوت دو طرفه، انجام خواهد شد». )    Iran’s research and development on centrifuges will be carried out on a scope and schedule that has been mutually agreed.) معنی اینکه باید یک جدول زمانی و سطح توافق شده در این باره وجود داشته باشد، این است که اولا تا زمانی که آن جدول تدوین شود و ثانیا درون خود آن جدول، این برنامه مقید به محدودیت‌هایی خواهد شد.
جالب است که حتی بیانیه طرف ایرانی هم می‌پذیرد که آغاز و تکمیل فرایند تحقیق و توسعه سانتریفیوژهای IR-4،
 IR-5،IR-6و IR-8 در طول دوره زمانی 10 ساله (in the 10-years period of the agreement.) است و این تلویحا یعنی در لحظه نخست آغاز اجرای برجام محدودیت‌هایی بر برنامه تحقیق و توسعه ایران تحمیل خواهد شد و همچنین در طول این مدت نیز این برنامه دورانی از محدودیت را تجربه خواهد کرد که نمی‌دانیم زمان آن چقدر خواهد بود.
همانطور که پیش از توافق حدس زده می‌شد، مجموعه متون موجود هم دلالت دارد که برنامه تحقیق و توسعه ایران در توافق لوزان مشروط به شروطی از جمله احراز پایبندی ایران به تعهداتش شده، ضمن اینکه گره خوردن تحقیق و توسعه به Break out امکان اعمال بدون محدودیت آن را قطعا از بین می‌برد.
ششم- بازرسی‌ها و دسترسی‌های آژانس
ششمین موضوع، مساله بسیار حیاتی بازرسی‌ها و دسترسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در طول زمان اجرای برنامه جامع اقدام مشترک است. درست است که ایران به دلیل مطمئن بودن از ماهیت برنامه هسته‌ای خود، اساسا با مفهوم بازرسی و حتی توسعه آن مشکلی ندارد اما آنچه در توافق لوزان آمده در واقع یک برنامه بازرسی از برنامه هسته‌ای ایران نیست، بلکه یک برنامه جاسوسی تمام عیار است که بدون شک خسارات حفاظتی و امنیتی بی‌سابقه‌ای را به ایران وارد خواهد کرد بویژه اگر فرض را بر این بگذاریم که اینها که روبه‌روی ما ایستاده‌اند دشمن هستند.
در توافق لوزان، به آژانس دسترسی‌های جدیدی به زنجیره تامین (supply chain) ایران از حیث مواد و تجهیزات داده شده است. این بسیار مهم است. این دسترسی به سرویس‌های اطلاعاتی غربی امکان می‌دهد تمام زنجیره تامین مواد، تجهیزات و قطعات هسته‌ای ایران را بشناسند و در صورت لزوم علیه آنها اقدام کنند.
مساله بعدی این است که توافق لوزان می‌گوید آژانس (بخوانید سرویس‌های اطلاعاتی غربی) می‌تواند صرفا به بهانه وجود یک تاسیسات مشکوک (suspicious sites) یا ادعای وجود یک تاسیسات پنهان، به هر نقطه کشور دسترسی داشته باشد.
در متن منتشر شده از سوی آمریکا آمده است– جالب است که متن طرف ایرانی در این باره کاملا ساکت است-: «ایران ملزم خواهد بود به آژانس دسترسی‌های لازم برای تحقیق درباره تأسیسات مشکوک این کشور یا تحقیق درباره ادعاهای وجود تأسیسات غنی‌سازی پنهان، تأسیسات تبدیل (اورانیوم)، تأسیسات تولید سانتریفیوژ یا تأسیسات تولید کیک زرد در هر نقطه از آن کشور فراهم کند».‎
Iran will be required to grant access to the IAEA to investigate suspicious sites or allegations of a covert enrichment facility, conversion facility, centrifuge production facility, or yellowcake production facility anywhere in the country.
آیا این معنایی جز آن دارد که غرب می‌تواند هر مکانی را که به لحاظ اطلاعاتی نیاز به دیدن آن دارد یک تاسیسات مشکوک اعلام کند و خواستار بازدید از آن شود؟!
تازه این هم باز پایان بازی نیست. چیز بدتری هم وجود دارد. در توافق لوزان –آنگونه که از مجموعه متون می‌توان فهمید- ایران پذیرفته است که یک رژیم بازرسی ویژه حتی فراتر از پروتکل الحاقی برای آن مصوب شود و برقرار بماند!
متن منتشر شده از سوی آمریکا می‌گوید به مدت 15 سال ایران رژیم بازرسی اضافی (accept enhanced transparency procedures) خواهد داشت. در همین جا تصریح شده، این رژیم بازرسی پیشرفته 15 ساله، چیزی فراتر از پروتکل الحاقی است.
بیانیه مشترک هم تصریح دارد علاوه بر پروتکل، آژانس از دسترسی‌های بیشتری (enhanced access) برخوردار خواهد بود7.  اوباما هم در سخنرانی خود می‌گوید بازرسی‌های ایران طوری است که در هیچ کشور دیگری نمونه ندارد: «با این توافق ایران با بازرسی‌هایی روبه‌رو خواهد شد که از همه کشورهای دیگر جهان بیشتر است»8.  و این به صراحت بدین معناست که رژیم بازرسی‌های ایران حتی از پروتکل هم فراتر است چرا که هم اکنون پروتکل الحاقی در برخی کشورها در حال اجراست.
جالب است که تیم ایرانی در این مورد، حتی الزامات قوانین داخلی کشور را هم رعایت نکرده است. مطابق قانون منع اقدامات داوطلبانه مصوب مجلس شورای اسلامی در سال 1385 انجام هرگونه اقدام داوطلبانه از سوی ایران ممنوع است ولی بیانیه طرف ایرانی می‌گوید پروتکل بدون تصویب در مجلس شروع به اجرا خواهد شد!
 (Iran will implement the Additional Protocol temporarily and voluntarily in line with its confidence-building measures)
این متن در حوزه بازرسی‌ها هیچ نسبتی با حقوق و تعهدات ایران طبق ان‌پی‌تی ندارد. اساسا این متن طوری نوشته شده انگار ایران عضو ان‌پی‌تی نیست و هرگز نبوده است و این یعنی ایران یک استثنای کامل از معاهده NPT است. پذیرش این مدل از بازرسی، خود به این معناست که تیم ایرانی متهم بودن یا حداقل در معرض اتهام قرار داشتن برنامه هسته‌ای ایران را تا زمانی نامشخص در آینده دور قبول دارد و به غرب حق می‌دهد که با این برنامه به عنوان یک برنامه مشروع و عادی رفتار نکند. وقتی ما خود درباره خویش چنین می‌اندیشیم، از دشمن چه انتظاری داریم؟
هفتم- PMD
موضوع بعدی که باید در اینجا به آن پرداخت این است که توافق لوزان تا چه حد توانسته برنامه‌های دفاعی غیر هسته‌ای ایران را از گزند دست‌اندازی غرب مصون نگه دارد؟ به عبارت دیگر سوال این است که مذاکره‌کنندگان در لوزان تا چه میزان به خط قرمز عدم ورود به برنامه‌های نظامی متعارف ایران پایبند بوده‌اند؟  غرب، از همان روز نخست بحران هسته‌ای، تلاش کرده است نگرانی‌های ادعایی درباره برنامه هسته‌ای را بهانه و ابزاری برای ورود، دست‌اندازی، کسب اطلاعات و اگر توانست محدود‌سازی و خرابکاری در برنامه نظامی متعارف ایران قرار دهد. دقیقا به همین دلیل، موضوعاتی مانند PMD ساخته شد تا پلی میان برنامه هسته‌ای و برنامه دفاعی متعارف ایران ایجاد کند و بحران را از یکی به دیگری منتقل کند.
حداقل وظیفه‌ای که یک توافق جامع هسته‌ای بر عهده دارد این است که راه این بهانه‌جویی‌ها و سندسازی‌ها را مسدود کند. در واقع، اگر قرار باشد ایران پس از موضوع تحریم‌ها و تحقیق و توسعه فقط یک مطالبه دیگر در حوزه هسته‌ای داشته باشد، به عقیده من آن مطالبه باید متوقف شدن فرآیند سندسازی و توطئه‌چینی علیه برنامه هسته‌ای ایران از سوی سرویس‌های اطلاعاتی غربی با توسل به بهانه‌هایی مانند PMD باشد. باز ماندن PMD، به معنی باز ماندن همه آن مسیرهایی است که تاکنون توطئه‌ها و خرابکاری‌ها علیه برنامه هسته‌ای ایران از طریق آن انجام شده است. بدتر از این، باز ماندن موضوع PMD راه را برای بهانه‌جویی‌های پی‌درپی آژانس –که در توافق نهایی خصوصا در زمینه تعلیق تحریم‌ها به عنوان یکی از داوران اصلی تعیین شده- باز می‌گذارد و هر لحظه به غربی‌ها این امکان را می‌دهد که با سندسازی و طرح ادعاهای جدید، انجام همه تعهدات خود را متوقف کنند. PMD یک موضوع سیاسی است و فیصله آن هم باید در یک توافق سیاسی جست‌وجو شود اما این موضوعی است که نه تنها در توافق لوزان رخ نداده، بلکه در این توافق هم به  PMD مشروعیت داده شده، هم ایران پذیرفته است که در این زمینه به نگرانی‌های آژانس بپردازد و هم تعلیق تحریم‌ها بویژه تحریم‌های شورای امنیت به این موضوع مشروط شده است.
متن منتشر شده از سوی آمریکا می‌گوید PMD باز می‌ماند و ایران مجموعه‌ای مورد توافق از اقدامات (agreed set of measures) را برای رفع نگرانی‌های آژانس در این باره انجام خواهد داد. چنانکه بالاتر گفتم  باز ماندن PMD یعنی باز ماندن اصلی‌ترین عامل بهانه تراشی و توطئه علیه برنامه هسته‌ای ایران. با این همه امتیاز که ایران در موضوع هسته‌ای واگذار کرده حداقل این موضوع باید بسته می‌شد. این یعنی اساسا مساله اصلی حل نشده است.  مطابق ادعای آمریکا لغو قطعنامه‌های شورای امنیت مشروط به اقدام برای پرداختن به نگرانی‌های آژانس در این باره شده است. جالب است که حتی بیانیه مشترک هم به این موضوع تاکید دارد. در بیانیه مشترک گفته شده است دسترسی‌های فراپروتکلی آژانس از جمله برای رسیدگی به مسائل حال و گذشته است. هر کسی که با ادبیات کاری جاری میان ایران و آژانس اندکی آشنا باشد، می‌داند که مساله‌ای جز PMD در گذشته برنامه هسته‌ای ایران باقی نمانده است. اوباما هم در سخنرانی خود می‌گوید به PMD رسیدگی خواهد شد:
Iran’s past efforts to weaponize its program will be addressed
در یک بیان کاملا خلاصه، باز ماندن PMD و محور شدن آژانس در این مورد (بخوانید اسرائیل) به معنای انتقال بحران از سازمان انرژی اتمی به وزارت دفاع و از بخش هسته‌ای به بخش نظامی متعارف است.
 مخصوصا اگر این موضوع کنار آن بخشی از متن منتشر شده از سوی آمریکا قرار داده شود که می‌گوید آژانس به صرف نگرانی درباره وجود یک تاسیسات مشکوک می‌تواند به هر نقطه‌ای از کشور دسترسی پیدا کند.
همچنین در بخش دیگری از متن آمریکا تاکید شده که یک قطعنامه شورای امنیت در حوزه‌های نظامی متعارف و موشکی محدودیت‌هایی بر ایران تحمیل خواهد کرد که این هم مشخصا به معنای مشروعیت یافتن فشار بر ایران در این حوزه است. پایین‌تر – حین بحث درباره تحریم‌ها- به این مساله خواهیم پرداخت.
هشتم- تحریم‌ها
 آخرین و مهم‌ترین مساله البته مساله تحریم‌هاست. تیم ایرانی مدت‌هاست ادعا می‌کند هدف اصلی آن از مذاکرات برداشتن تحریم‌هاست. در واقع این عبارت همواره به گونه‌ای بیان شده است که گویی تیم هسته‌ای عقیده دارد آنچه در اصل موضوعیت دارد برداشتن تحریم‌هاست نه حفاظت از برنامه هسته‌ای ایران. حتی ادبیات آقای رئیس‌جمهور در این مدت به گونه‌ای بوده است که گاهی تصور می‌شد ایشان ارائه هیچ حجمی از امتیازهای هسته‌ای را در ازای برداشته شدن تحریم‌ها «زیاد» نمی‌داند. دولت موضوع برداشته شدن تحریم‌ها را بدل به مساله محوری در سیاست خارجی خود کرده و عملا در 18 ماه گذشته همه چیز را در کشور به این موضوع گره زده است. بنابراین بسیار مهم است که ببینیم در ازای امتیازات کاملا حداکثری که در حوزه هسته‌ای داده شده، در حوزه تحریم چه چیز عاید ملت ایران شده است؟ برای مردم کوچه و بازار نیز بی‌گمان هیچ سوالی از این مهم‌تر نیست. سوگمندانه باید گفت توافق لوزان از این حیث بسیار نگران‌کننده است. اگر خط قرمز ترسیم شده برای تیم مذاکره‌کننده ایران این بوده باشد که باید همه تحریم‌ها به طور یکجا و یکپارچه بلافاصله پس از امضای توافق لغو شود، هیچ کس، با هیچ ذره‌بینی، قادر به یافتن این امر درون متونی که از توافق لوزان در اختیار داریم نخواهد بود. حداکثر چیزی که در این متون وجود دارد، یک سیستم مبهم، مشروط، بشدت غیر قابل اعتماد و به هم ریخته از تسکین تحریم‌هاست که هیچ ضمانتی هم برای تحقق عملی آن وجود ندارد.
اجازه بدهید ببینیم چه اتفاقی افتاده است؟
1- واژه‌ای که به طور گسترده در متون موجود مورد استفاده قرار گرفت، تخفیف (sanctions relief) تحریم است و جز در بیانیه طرف ایرانی هیچ کجا از جمله در متن بیانیه مشترک خبری از لغو (Lift) تحریم‌ها نیست بلکه برعکس، در موارد متعدد بر خلاف آن تصریح شده است.
2- متن منتشر شده از سوی آمریکا را درباره تحریم‌ها بسیار باید جدی گرفت، چرا که این آمریکاست که باید تحریم‌ها را بردارد و آمریکا هم در این مورد، قاعدتا مطابق تفسیر خویش عمل خواهد کرد نه براساس خوش‌بینی‌های دوستان وزارت امور خارجه و دولت. در متن منتشر شده از سوی آمریکا تصریح شده است که تخفیف تحریمی مشروط به این است که آژانس پایبندی ایران به تعهداتش را راستی‌آزمایی کند.  این یعنی آژانس در هر مرحله می‌تواند جلوی این امر را بگیرد و همچنین، معنای مهم‌تر آن این است که چیزی به نام تعلیق همزمان وجود نخواهد داشت و هرگونه تسکین تحریم پس از عمل ایران به تعهداتش رخ خواهد داد.  
متن آمریکا می‌گوید پس از اینکه ایران همه اقدامات کلیدی (all of its key nuclear-related steps) را که باید انجام دهد انجام داد (به تایید آژانس)، اروپا و آمریکا تحریم‌های صرفا هسته‌ای را تعلیق می‌کنند. می‌بینیم که تعلیق تحریم بعد از از تایید اقدام ایران از سوی آژانس خواهد بود. این متن تصریح می‌کند معماری تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای ایالات متحده در بخش اعظم دوره توافق (for much of the duration of the deal) حفظ می‌شود و این یعنی زیرساخت قانونی تحریم‌ها در آمریکا در بخش اعظم این 10 سال دست نمی‌خورد.
همچنین لغو قطعنامه‌های شورای امنیت مشروط شده به اقدام ایران در پرداختن به همه نگرانی‌های کلیدی از جمله PMD. این یعنی هیچ لغو فوری در این حوزه رخ نخواهد داد. در حالی که بیانیه ایران هیچ اشاره‌ای به این شروط نمی‌کند. کری در سخنرانی خود صریحا می‌گوید این امر یک زمان‌بندی خواهد داشت که هنوز توافق نشده است: «ما هنوز جزییات فنیِ بسیاری داریم که هر دو طرف باید روی آن کار کنیم و حتی موضوعات دیگری وجود دارد که ما اذعان داریم که باید هنوز حل و فصل شود. به عنوان مثال، (یکی از این موضوعات) مدت زمان محدودیت‌های تسلیحاتی و موشک‌های بالیستیک سازمان ملل علیه ایران است»9.  سوال این است که در حالی که موضوعی به این مهمی، یعنی زمان‌بندی برداشته شدن قطعنامه‌های شورای امنیت، هنوز حل نشده، چرا طرف ایرانی در حوزه هسته‌ای این همه تعهدات حیرت‌انگیز را
پذیرفته است؟!
مطابق متن منتشر شده از سوی آمریکا، قطعنامه‌ای که برنامه جامع مشترک اقدام را تایید می‌کند، همزمان،  محدودیت‌های مهم (Important restrictions) در حوزه‌های موشکی، نظامی و بازرسی بر ایران اعمال می‌کند. این در واقع بدان معناست که این قطعنامه، تحریم‌های اشاعه و تسلیحاتی را دوباره اعمال کرده و تنها خاصیت آن این است که تعهدات ایران در برجام را الزامی می‌کند! و مهم‌تر، می‌تواند به این بهانه‌ها دوباره اعمال تحریم کند:
Important restrictions on conventional arms and ballistic missiles, as well as provisions that allow for related cargo inspections and asset freezes, will also be incorporated by this new resolution.
جالب است که از حیث عبارات هیچ اتفاق نظری میان متون موجود در زمینه اتفاقی که دقیقا برای تحریم‌ها خواهد افتاد وجود ندارد. این نکته بسیار مهمی است. مجموعه این متون- چنانکه بالاتر گفتم- در مواردی که مربوط به تعهدات ایران است تقریبا بالای 95 درصد همدیگر را تایید می‌کنند اما وقتی نوبت به برداشته شدن تحریم‌ها می‌رسد، اختلاف‌های حیرت‌انگیزی میان روایت طرف ایرانی و طرف غربی وجود دارد. در بیانیه می‌گوید تحریم‌های اتحادیه خاتمه می‌یابد (terminate) اما تحریم‌های آمریکا هم زمان (simultaneously) با پای‌بندی راستی‌آزمایی شده ایران به تعهدات کلیدی‌اش متوقف می‌شود (will cease). در حالی که بیانیه ایران می‌گوید این تحریم‌ها لغو خواهد شد. (will be lifted)
همچنین بیانیه ایران می‌گوید همه تحریم‌های اقتصادی یکپارچه فورا لغو خواهند شد (will be immediately lifted all at once) در حالی که نه در بیانیه و نه در متن آمریکا مطلقا چنین چیزی وجود ندارد.
اوباما هم از واژه تسکین استفاده می‌کند: «در ازای این اقدامات ایران، جامعه بین‌المللی توافق کرده است که شماری از تحریم‌های مشخص ایران را تخفیف دهد»10.
جان کری هم همین واژه را به کار برده است. وی می‌گوید: «ما و شرکای بین‌المللی خود به طور مرحله‌ای تحریم‌هایی که اقتصاد ایران را تحت تاثیر قرار داد تسکین خواهیم داد و اگر ما در هر نقطه‌ای متوجه شویم، تحریم‌ها به سرعت باز خواهد گشت»11.
اما همه اینها در مقابل چیزی که در اینجا می‌خواهم بر آن تاکید کنم، بی‌اهمیت است. کری در سخنانی که بلافاصله پس از اعلام توافق داشته نکته بسیار مهم‌تری را هم مورد تاکید قرار می‌دهد و آن این است که می‌گوید بین 6 ماه تا یک سال طول خواهد کشید تا پای‌بندی ایران به تعهداتش روشن شود و تازه پس از آن است که غرب اجرای تعهداتش در زمینه تحریم را آغاز خواهد کرد: «حدود 6 ماه تا یک سال زمان می‌برد که ایران به گام‌ها و اقداماتی که در زمینه هسته‌ای باید صورت دهد، پایبندی خود را نشان دهد تا پس از آن وارد مراحل توافق شویم. این اقدامات باید نخست انجام شود. همزمان توافق موقت که معروف به طرح مشترک اقدام است همچنان به طور کامل اجرا خواهد شد»12.
او در ادامه مقصود خود را روشن‌تر توضیح می‌دهد و می‌گوید ایران ابتدا باید زمان گریز هسته‌ای خود را به یک سال برساند و بعد تعلیق تحریم‌ها با تحریم‌های اقتصادی آغاز خواهد شد که این امر می‌تواند 4 ماه تا یک سال انجام شود. جملات وی چنین است:«درباره تحریم‌ها نیز باید بگویم همانطور که گفتم لغو تحریم‌ها مرحله‌ای خواهد بود، مجموعه‌ای از ملزومات وجود دارد که به عنوان مثال یکی از آنها برچیده شدن شماری از سانتریفیوژها و تاسیسات زیرساخت مربوط به سانتریفیوژهاست. ایران مسؤولیت دارد که زمان فرار هسته‌ای خود را به یک سال برساند و می‌تواند این مساله را سریع‌تر نیز انجام دهد و من تصور می‌کنم که این اقدام را سریع‌تر انجام دهد. با این حال فکر می‌کنم این مساله به میزان کاری بستگی دارد که ایرانی‌ها باید انجام دهند و این مساله می‌تواند ظرف 4ماه تا یک سال انجام شود. من نمی‌توانم به طور دقیق اعلام کنم چه زمانی. با این حال زمانی که این اقدامات صورت گرفت و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز آن را تایید و اعلام کرد ایران مسؤولیت‌های هسته‌ای خود را اجرا کرده است ما می‌توانیم در این باره قضاوت کنیم که چه زمانی مراحل تسکین تحریم‌ها آغاز شود. ما به طور صریح اعلام کرده‌ایم این مساله با تعلیق تحریم‌های اقتصادی و مالی در آن برهه زمانی آغاز خواهد شد. بنابراین این مساله بخشی از ماهیت هر گونه مذاکرات است که در ازای محدودیت‌هایی که ایران به اجرا می‌گذارد، در واقع از همان ابزاری که برای آوردن ایران به میز مذاکره استفاده کردیم و زمانی که به هدف خود دست پیدا کردیم لغو تحریم‌ها آغاز خواهد شد و این زمانبندی هنوز مورد مذاکره قرار نگرفته است اما تحریم‌های مالی و اقتصادی و بانکداری تحریم‌هایی هستند که رئیس‌جمهور متعهد شده است پس از پایان مرحله نخست آنها لغو کند و ما در مرحله بعد وارد اجرای این مرحله خواهیم شد»13. این عبارت حیاتی است. مقصود کری به روشنی این است که آمریکا تحریم‌های اقتصادی را زمانی تسکین خواهد داد که زمان گریز هسته‌ای ایران به یک سال رسیده باشد و این دیگر به ایران بستگی دارد که با چه سرعتی این کار را بکند؟! این ظاهرا همان زمانی است که طرف ایرانی در بیانیه توجیهی خود آن را در عبارتی که متاسفانه باید گفت بشدت غیر صادقانه است، «زمان آماده‌سازی» نامیده است!
درباره قطعنامه‌های شورای امنیت هم کری در پایان تاکید می‌کند اساسا آمریکا در توافق چارچوب، درباره تحریم‌های شورای امنیت تعهدی نداده است: «در حال حاضر تعهد این است که تحریم های اقتصادی و مالی در ازای اقدامات ایران لغو شود. فرای آن درباره تحریم‌های موشک‌های بالستیک باید بگویم این مساله همچنان برای مذاکره باقی است».14
متاسفانه باید گفت این یک وضعیت کاملا فاجعه‌بار درباره تحریم‌هاست. تعهدات طرف مقابل در این باره مطلقا شفاف نیست، هیچ لغوی وجود نخواهد داشت، همه چیز مشروط به انجام تعهدات کلیدی از سوی ایران و تایید آن از سوی آژانس است، آژانس می‌تواند در هر بار گزارش‌دهی نوبه‌ای خود درباره میزان پایبندی ایران به تعهداتش، موضوع تعلیق تحریم‌ها را با تنش شدید مواجه کند و موضوع نحوه لغو تحریم‌های شورای امنیت– نه قطعنامه‌های شورای امنیت- به عنوان اصلی‌ترین مساله هم هنوز محل اختلاف است، ضمن اینکه می‌دانیم قطعا فوری نخواهد بود (چرا که که کری می‌گوید در این باره زمان‌بندی محل اختلاف است).
نهم - خاتمه
من ترجیح می‌دهم این متن را بدون جمع‌بندی به پایان ببرم. در نوشته‌هایی دیگر، به جای شیوه تحلیلی که در اینجا از آن بهره برده شده –که اساسا نوعی تحلیل متنی است- بر جنبه‌های راهبردی‌تر موضوع تمرکز خواهم کرد. سرجمع، توافق لوزان، در بهترین حالت نگران‌کننده و در بدترین حالت فاجعه‌بار است.
جز در موضوع اراک، این توافق در هیچ موضوع دیگر، حتی به طور تلویحی به خطوط قرمزی که تیم مذاکره‌کننده خود برای خود ترسیم کرده بود پایبند نیست و با هیچ فرمولی نمی‌توان از حیث معادله داده- ستانده آن را یک توافق متوازن دانست. به رغم همه زحماتی که بی‌شک تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشیده در اینجا نشانی از یک پیروزی بزرگ دیده نمی‌شود در حالی که آمریکا به اعتراف کری و اوباما آنچنان در موضع ضعف قرار داشته و دارد که بتوان در مقابله با آن یک پیروزی بزرگ به دست آورد. هنوز هم دیر نشده است. اگر چشم‌ها شسته و نقطه‌های دید عوض شود، می‌توان آمریکایی را که به اعتراف خودش هیچ گزینه جایگزینی برای توافق ندارد به زانو درآورد اما این نمی‌تواند براساس متونی همچون توافق لوزان یا ژنو استوار شود. پایه و اساسی دیگر و مدلی متفاوت باید جست‌وجو کرد.

<sub>پی نوشت:

1- And today, I can tell you that the political understanding with details that we have reached is a solid foundation for the good deal that we are seeking
 2- at least one year, for a duration of at least ten years.
3- Iran will be allowed to allocate the current stockpile of enriched materials for the purpose of producing nuclear fuel or swapping it with uranium in the international markets.
4- فراتر از آن، ایران به طرح‌های غنی‌سازی بلندمدت و تحقیق و توسعه غنی‌سازی که با 1+5 به اشتراک گذاشته شده، مقید خواهد بود.
5- I’d like also to make one more point very, very clear because it has been misinterpreted and misstated, misrepresented for much of this discussion: There will be no sunset to the deal that we are working to finalize – no sunset, none. The parameters of this agreement will be implemented in phases. Some provisions will be in place for 10 years; others will be in place for 15 years; others still will be in place for 25 years. But certain provisions, including many transparency measures, will be in place indefinitely into the future. They will never expire. And the bottom line is that, under this arrangement, the international community will have confidence that Iran’s nuclear program is exclusively peaceful, providing, of course, that the provisions are adhered to. And if they aren’t, we have provisions that empower us to deal with that.
6 - More than 1,000 centrifuges will be maintained at this facility and two centrifuge cascades will keep operating
7- will have enhanced access through agreed procedures, including to clarify past and present issues.
8- With this deal, Iran will face more inspections than any other country in the world.
9- We still have many technical details to work out on both sides and still some other issues that we acknowledge still have to be resolved; for example, the duration of the UN arms and ballistic missile restrictions on Iran and the precise timing of and mechanism for the conversion of the Arak reactor and Fordow site
10 - In return for Iran’s actions, the international community has agreed to provide Iran with relief from certain sanctions
11- we and our international partners will provide relief in phases from the sanctions that have impacted Iran’s economy
12- It’s really a matter of anywhere from probably six months to a year or so that it will take to begin to comply with all of the nuclear steps that need to be taken in order to then begin into the phasing.
13- phased. There are a set of requirements, for instance, the dismantlement of some of the centrifuges and the dismantlement of the infrastructure that is associated with those centrifuges. Iran has a responsibility to get the breakout time to the one year. And they can do it as fast as they want, and I assume will try to do it very rapidly. But we think that just the amount of work and the things they have to do will be somewhere in the vicinity of four (inaudible) months to a year, somewhere in there. I can’t say for certain.
But when that is done and certified by the IAEA that they have lived up to that nuclear responsibility, and we make that judgment with them, at that point in time the – there would begin the phasing of the sanctions. And we have stated very clearly that that will begin with the suspension with respect to the economic and financial sanctions at that point in time.
So there will be – I mean, this is part of the nature of any negotiation. In exchange for the restraints and restrictions that Iran is putting in place here, we will, indeed, take the very tool that was calculated to bring people to negotiate, once it has succeeded in achieving the goal, we will begin to phase those out. And that timing on other parts of that obviously remains still to be negotiated. But on the finance and the banking component, the economic components, those the President has committed to move on when that first phase is complete, and we move on to the next phase of implementation.
14 -The commitment is to lift the economic and financial sanctions on the occasion of what I mentioned earlier on the nuclear side. Beyond that, UN sanctions, others with respect to ballistic missile embargo, et cetera, those remain for negotiation</sub>

افشاگری رحیمی علیه احمدی‌نژاد/ بازی را در صحنه رفاقت باختم

معاون اول دولت دهم در نامه‌ای افشاگرانه به سوابق دوستی خود با محمود احمدی‌نژاد اشاره و با گلایه از وی اعلام کرد: گیریم که امروز در منظر مردم محکوم شدم اما دیر نخواهد بود که روزنامه اعمال ما نزد خدای متعال گشوده می‌شود و حق و باطل نمایان می‌گردد.

متن کامل نامه‌ رحیمی به احمدی نژاد به شرح ذیل است:

 
بسم الله الرحمن الرحیم

جناب آقای دکتر احمدی نژاد، رئیس جمهور محترم دولت های نهم و دهم

سلام علیکم
این مختصر را چگونه می‌توانم آغاز کنم جز آنکه بگویم: چون دوست دشمن است شکایت کجا برم؟
البته شما دشمن نبوده‌اید و مرا با شما دوستی و رفاقت دیرینه ایست که مربوط به سال‌های اخیر نیست. نیک می دانید و دیگران هم خوب است در این مجال مطلع شوند که رفاقت من و شما به سال‌های دوری بر می‌گردد که در کردستان و آذربایجان غربی بودید و سپس به اردبیل رفتید تا تقدیرمان این باشد که هر دو استانداری دولت ششم را تجربه کنیم. گذر زمان شما را به ریاست جمهوری و بنده را به خدمتگزاری در دیوان محاسبات کشور رساند.

 
از ابتدای آشنایی، هم من و هم شما همواره حق رفاقت بجا آورده‌ایم و در برخی مواقع هم اختلاف دیدگاه‌هایمان مانع از تداوم رفاقت‌هایمان نشد،در همان دوره البته افراد منتقد با بهانه جملات مقلوب شده جریان رسانه‌ای تخریب بنده را کلید زدند و متهم به اغراق و تملق شدم. چندی گذشت و اصرار کردید که به جمع دولت بپیوندم؛ پاسخم منفی بود با این استدلال که اگر در دیوان بمانم بیشتر منشأ کمک و خدمت به کشور خواهم شد. نپذیرفتید و بدون اطلاع من حکمی صادر کردید و با حفظ سمت به عنوان معاون حقوقی منصوب نمودید که خلاف مقررات بود. چاره ای نداشتم جز آنکه از دیوان محاسبات استعفاء بدهم و به همین خاطر باعث رنجش برخی از دوستان قدیمی و صمیمی‌ام شدم و آغاز رنجش‌ها هم از همانجا شروع شد. به دولت آمدم و آنچه در توان داشتم در طبق اخلاص گذاشتم و در انجام وظایف محوله بویژه ترمیم روابط دولت و مجلس کوتاهی نکردم. در اواخر دولت نهم بود که به دلایلی که هنوز هم برخی از آنها برای من نامعلوم است، چند تن از اعضای دولت را کنار گذاشتید و حتما خاطرتان هست که من از باب مشورت مخالف بودم و دلایلی آوردم و وقتی نپذیرفتید، یادآوری کردم که دولت از نصاب می‌افتد و نیازمند رأی مجدد اعتماد مجلس می‌شود.
 
ماجرای معاون اولی پیش آمد. بعد از ناکامی گزینة اول، به بنده پیشنهاد دادید. و همان موقع گفتم که با وجود کینه‌های سیاسی و برخی زخم‌های کهنه، از من بگذرید، زیرا عاقبت کار را می‌دانستم که برخی مخالفان سیاسی با عنادورزی به دنبال هتک حیثیت و بر باد دادن آبرویم خواهند بود؛ اما باز هم مخالفت با تصمیم شما سخت بود.
 
آقای دکتر احمدی نژاد؛ دوست عزیز و قدیمی!

در دولت دهم همة اعضاء شاهد و گواهند که جز کار و کار به چیزی نمی‌اندیشیدم و 6 صبح تا 12 شب، حداقل زمانی بود که مصروف خدمت در دفتر کارم می کردم. و این جدیت در کار از نگاه منصف نمایندگان محترم وقت مجلس شورای اسلامی پنهان نماند و در نا مه‌ای به امضاء 211 نفر تقدیر خود را از انتصاب شما اعلام نمودند.
 
زمان گذشت و رفته رفته احمدی‌نژاد و رفتارهایش متفاوت از سال‌های گذشته شده بود. هربار که به مشورت می‌نشستیم به سروش آسمانی کذایی بیشتر توجه می‌کردید تا مشورت‌های ناشی از تجربه های مختلف من. در سال آخر دولت اصرارتان بر کاندیداتوری فرد مورد نظر چنان بود که گویی از جایی به شما الهام می‌شده است و حاضر نبودید حرفی غیر از آن بشنوید و نظر بنده و جمعی از همکارانم در دولت را نپذیرفتید و وقعی ننهادید تا جایی که اینجانب با همفکری برخی از اعضای کابینه چاره‌ای نداشتم جز اینکه در شرایط سخت عمل جراحی همسرم برای ثبت در آیندة تاریخ و برای دلگرمی همکارانم در دولت خطر کنم و به عنوان کاندیدای ریاست جمهوری ثبت نام نمایم تا به طور نمادین اختلاف نظرم را با رویکرد شما بیان کنم و البته در نهایت باز هم به اصرار شما، بازی را بار دیگر در صحنة رفاقت باختم و باز هم حرفتان را گوش کردم و علیرغم میلم انصراف دادم.
 
آقای دکتر احمدی نژاد!
در جریان قهر شما پس از ماجرای آقای مصلحی بسیاری از دوستان شما تلاش کردند که من هم کار را رها کنم تا دولت بخوابد و بسا کسانی که به من گفتند آماده باشم برای عهده دار شدن کفالت ریاست جمهوری. اما گفتم حوصله کنید احمدی نژاد باید برگردد که من میانه او و خودم را با خدمت به نظام آزموده‌ام که:
ما را سریست با او که گر خلق روزگار دشمن شوند و سر برود هم بر آن سریم.
 
ذکر یک نمونه دیگر از خاطرات تلخ این دوره شاید خالی از فایده نباشد. به یاد دارید که خودم را در فضای سیاسی و رسانه‌ای سپر کردم تا خانم دکتر دستجردی که پرتلاش و مردانه در میدان کار بود از دولت خارج نشود؟ اما متاسفانه شما لجبازی کردید و به بهانه تعلل در عزل رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران که فردی توانمند و متعهد بودند، او را عزل کردید و مرا هم نزد رسانه‌ها و افکار عمومی سکه یک پول ساختید و البته همان موقع در جریان قرار گرفتم که با مشورت اطرافیان پیش‌نویس عزل بنده را هم آماده کرده بودید.
 
و اما اینک که از هر سو مورد هجمه قرار گرفته‌ام و نا آگاهان نیز گمان کرده‌اند که درهای رحمت خدا به روی بندگان، راه در دالان‌های سیاست دارد و رسانه‌ها عرض و آبرو و حیثیت 35 ساله خدمت و امنیت و آسایش همسر بیمار و دختران رنجورم را به باد داده‌اند و بی آنکه اصل ماجرا را بدانند و تبیین کنند حدیث مدعی را با کینه بر سر بازار جار می‌زنند و بر سر تقسیم غنائم این آبروریزی و هتک حیثیت، مسابقه و مناظره راه انداخته‌اند.
 
شما بهتر از هر کسی می‌دانید که در 5 سال گذشته، مگر به ضرورت، در مقام پاسخگویی به رسانه‌ها برنیامده‌ام. مگر آنجا که استانداری کردستان، تراکتورهایی را که دولت به کشاورزان منطقه هدیه داده بود و با ابتکار خودشان بطور نمادین آرم مقدس الله مندرج در پرچم جمهوری اسلامی ایران را طراحی و به نمایش درآوردند و برخی رسانه‌های مغرض آن آرم مقدس را تعبیر به جمله‌ای از باب مداهنه نمودند، و تا امروز از سر جهل مرا مورد طعن و شماتت قرار می‌دهند، پاسخی داده‌ام؟!
 
آیا وقتی در حضور رئیس کمیسیون آموزش مجلس، وزیر علوم وقت و جمعی از اساتید دانشگاه از رساله دکتری خود دفاع کردم و فرد مدعی را به خاطر ادعای کذب در دادگاه محکوم نمودم، سخنی به رسانه‌ها کشاندم تا دفاعی کرده باشم؟!
 
آیا وقتی با تلاش همکارانم در دیوان محاسبات، فساد موجود در بیمه ایران را افشاء کردم و با یک مهندسی معکوس، خود متهم آن شدم، جمله‌ای در دفاع بر زبان آوردم؟!
 
یا وقتی برای نخستین بار مفاد قرارداد ننگین کرسنت را در حضور رسانه‌ها بالای دست گرفتم و آن را متوقف کردم، کسی در برابر انتقام گیری مخالفین، حتی آخ از زبان من شنید؟!
 
همه آنچه ظرف چندین سال بر من رفته است، یک طرف ماجرا است و البته این زخم وقتی "کاری" می شود که جنابعالی نیز مصلحت را در آن می‌جویید که دامن خود را از آن برچینید!
 
آقای احمدی نژاد؛ دوست عزیز و قدیمی!

آیا بهتر نبود با اطلاعی که به صحت و سلامت زندگی من که از نزدیک با آن آشنا هستید داشتید، گواهی می‌دادید؟ و شهادت می دادید که من به بیت المال خیانت نکرده‌ام و زندگی‌ام به ریالی مال حرام آلوده نیست؟ آیا نباید می‌گفتید که رحیمی پس از عمری خدمت چون حقوق و مزایای بازنشستگی‌اش برقرار نشده، برای گذران زندگی به سختی افتاده است؟
 
آقای احمدی نژاد، براستی نمی‌دانید یا فراموش کرده‌اید که ماجرای این پرونده چیست؟
 
شاید فراموش کرده‌اید که رحیمی محکوم امروز، چوب لجبازی‌ها و آبروبری‌های گاه و بیگاه شما را می‌خورد.
 
یادتان می آید در ماجرای یکشنبه سیاه چقدر اصرار کردم که نکنید و آبرو نبرید و بگذارید از مجاری قانونی، ماجرا پی‌گیری شود.
من با توکل بر خداوند و به گواه وضعیت دیروز و امروز زندگی‌ام که تغییری نکرده و شاهد سلامت زندگی من است تا لحظة آخر و تا جایی که قانون اجازه می‌دهد در پی اعاده حیثیت و اثبات بی‌گناهی خود و خانواده‌ام هستم. اما شما نیز گویا مانند برخی رسانه‌های معاند خارجی وناآگاه به این نتیجه رسیده‌اید که هرچه هست همین فضای غبار آلود رسانه‌ها و دعواهای سیاسی است؟
 
گیریم که امروز در منظر مردم محکوم و در آینده نیز با استناد به همین اخبار و اطلاعات آمیخته حق و باطل و منازعات دور از حق و عدالت اصلاح طلب و اصول گرا، تاریخ را نیز اینگونه نوشتند، اما دیر نخواهد بود که روزنامه اعمال ما نزد خدای متعال گشوده می‌شود و حق و باطل نمایان می‌گردد. از آنکه جاهل است و یا مغرض است، توقع و یا اعتراضی ندارم. بر رسانة ملی که با تغییرات جدید متاسفانه در پی جلب و جذب مخاطب به هر قیمتی، برآمده و به بهانه تبیین راهکار مبارزه با مفاسد اقتصادی، میدان‌هایی فراخ برای عقده گشایی علیه ارگان‌ها و نهادهای انقلابی و تریبونی برای تطهیر فتنه گران فراهم می آورد، هرجی نیست. اما از دوستی که از 5 سال پیش در جریان رنج‌هایی که بر خود و خانواده‌ام رفته است، و از نزدیک اشک دختران، رنجوری همسر، سکتة منجر به مرگ مادر، سکتة خواهری که افتخار دارد شهیدی را نثار انقلاب اسلامی کرده است و اشک چشم برادری که هنوز از ترکش خصم التیام نیافته است را دیده، و من بخاطر تداوم دوستی با او از خودگذشتگی‌ها کرده ام و تا امروز که بیانیه دو پهلویش را در دفاع از خودش دیدم، کلامی در تضعیفش بر زبان نیاورده‌ام، این انتظار نمی‌رفت که از مضمون بیانیه دو صفحه‌ای اش، جز برائت از رحیمی، استنباط نشود.
 
آقای احمدی نژاد عزیز!
 
برای آگاهی ملت شریف ایران و یادآوری مجدد بار دیگر می‌گویم که:
همواره در آستانه برگزاری انتخابات مجلس، کمیته‌هایی برای برنامه‌ریزی و راهبری امر انتخابات توسط جریانات سیاسی تشکیل می‌گردد. در این راستا برای انتخابات مجلس هشتم نیز کمیته‌ای متشکل از برخی چهره‌های اصولگرا برگزار و بنا شد از کاندیداهای اصولگرا در سطح کشور از طریق کمک‌های غیردولتی پشتیبانی مالی شود. در میان افراد کمک کننده فردی به نام جابر ابدالی که از سوی برخی نمایندگان مجلس و مقامات قضایی و اجرایی به اینجانب معرفی شده بود، برای کمک اعلام آمادگی نمود. بنده نیز به واسطة حساسیت و اطمینان خاطر از سالم بودن کمک‌های نامبرده همچون سایر موارد در خصوص ایشان از طریق حراست دیوان محاسبات از مجاری ذیصلاح، در خصوص وی استعلام کردم که پس از اطمینان و پاسخ مثبت که اسناد آن ضمیمة پرونده است، برای دریافت کمک از وی اعلام آمادگی نمودیم و از وی خواستیم که به کاندیداهایی که ما معرفی می‌کنیم از محل حساب شخصی و با چک بانکی خودش کمک نماید. در نهایت نامبرده مجموعاً یک میلیارد و دویست میلیون تومان را به این امر اختصاص داد و البته کلیة اسناد و کپی چک‌های صادره که به قریب 170نفر از کاندیداهای مجلس هشتم پرداخت شده است در پرونده ثبت و ضبط است و همه آن به مصرف انتخابات رسید. بنابراین کل این مبلغ یک میلیارد و دویست میلیون تومان بوده و عینا به حساب نامزدها پرداخت گردیده است.
 
آیا شما اطلاع نداشتید که کل ماجرا همین است که متاسفانه در اثر اطلاع رسانی نادرست و مغرضانه و نگاه سیاسی خصمانه به موضوع یک کلاغ چهل کلاغ کردند که فلانی برده است و خورده است. وقتی کمک کننده این یک میلیارد و دویست میلیون تومان و نیز دریافت کنندگان، مشخص و معلوم هستند، لذا باید پرسید ارتباط این موضوع با بنده چیست؟ و آیا به اندازه همه جرائمی که برای اینجانب تعیین شده است، می‌توان عمل مجرمانه از ماوقع آنچه گفته شد، استخراج نمود؟ آیا آسیبی که ظرف 5 سال گذشته در افکار عمومی و بطور گسترده در تیراژ میلیون‌ها بار در رسانه‌های داخل و خارج به خود و خانواده‌ام وارد شده است، کمتر از مجازاتی است که در این حکم برایم تعیین شده است؟
درپایان توفیق و عاقبت بخیری همگان را از خداوند متعال خواستارم.
 
والسلام
محمد رضا رحیمی

دست در دست گرگ پیر در حضور مادر روباه...

رهبر انقلاب: به گفتگو با آمریکا خوشبین نیستم اما مخالفتی هم ندارم

سوال دکتر سعید زیباکلام از رئیس جمهور کشورتان...

دکتر سعید زیباکلام از اساتید کنونی دانشگاه تهران که پس از انعقاد توافق نامه ژنو تا کنون بارهای بار از نگرانی های خود نسبت به مفاد این توافق نامه سخن گفته است در نامه ای سرگشاده خطاب به ریاست محترم جمهوری حجت الاسلام روحانی سوالاتی را مطرح نموده اند/ در بخشی از نامه آمده است: "جناب آقای روحانی! آیا توپ و تشر تند و تیز جنابعالی قرار است منتقدان قابل پیش‌بینی این قبیل سیاست‌ها را پیشاپیش بلرزاند و بترساند و میخکوب کند؟"

 

دکتر سعید زیباکلام از اساتید کنونی دانشگاه تهران که پس از انعقاد توافق نامه ژنو تا کنون بارهای بار از نگرانی های خود نسبت به مفاد این توافق نامه سخن گفته است در نامه ای سرگشاده خطاب به ریاست محترم جمهوری حجت الاسلام روحانی سوالاتی را مطرح نموده اند که متن این نامه در ادامه می آید.

ریاست محترم جمهوری جناب آقای حسن روحانی؛

با سلام و آرزوی عاقبت بخیری، در سخنرانی اخیر خود در همایش رؤسای نمایندگی‌های سیاسی اظهاراتی کرده‌اید که به حسب انجام وظیفۀ امر به معروف و نهی از منکر لازم است پاره‌ای از آن‌ها را مورد بحث و تحلیل قرار دهم.

در آن سخنرانی گفته‌اید یک عده که به ظاهر شعار می‌دهند "ولی بزدل سیاسی‌اند. هر وقت می‌خواهد مذاکره شود عده‌ای می‌گویند ما هم داریم می‌لرزیم. خوب به جهنم. بروید یک جای گرم برای خودتان پیدا کنید. چکار کنیم خداوند شما را ترسو و لرزان آفریده؟ ما چکار کنیم؟ تعامل‌هراسی غلط است مذاکره‌هراسی غلط است مفاهمه‌هراسی غلط است".

1. جناب آقای روحانی! آیا از سر تدبیر و اعتدال است که می‌پندارید و هم می‌گویید که منتقدان توافقنامه ژنو ـــ اعم از نمایندگان مردم، استادان دانشگاه و حوزه، و کثیری از دانشجویان و طلاب غیور و هشیار ـــ "بزدل سیاسی‌اند"؟

2. آیا بواقع درست و روا می‌دانید که رجال سیاسی در قضاوت خود از منتقدان نقشی را هم به خداوند رحمان نسبت بدهند؟ هیچ تابحال اندیشیده‌اید که اگر روا باشد همه چون شما رفتار کنند از آن خدا نزد خلائق چه باقی می‌ماند؟ و ثانیاً عرصۀ سیاست، که ظاهراً جنابعالی خود را در آن بسیار متبحّر و ماهر می‌دانید، چه صورت و سیرتی پیدا می‌کند؟ آیا روشن نیست که در این صورت عرصۀ سیاست با چه هرج و مرج و آشفتگی‌ای مواجه خواهد شد؟ و چه حق‌کشی‌ها و خونریزی‌هایی درپی خواهد داشت؟ آیا بهتر نیست زین‌پس از دادن نقش به خداوند سبحان در تمام قضاوت‌های خود دربارۀ انسان‌ها اکیداً خودداری کنید؟

3. آیا مصلحت نمی‌دانید مشخص کنید کدامیک از منتقدان و در کجا گفته‌اند ما از مذاکره می‌لرزیم و یا از تعامل و مفاهمه هراس داریم، از آن روی که ملت ایران مپندارد که سخنان رئیس‌جمهور مصداق ندارد و با واقعیت نمی‌خواند؟
  
گفته‌اید "ما شعور می‌خواهیم، ما تدبیر می‌خواهیم" و "یک نمونه‌اش همان توافق ژنو بود … قدم بسیار مهمی برداشته شد. هم اصل غنی‌سازی و هم حق غنی‌سازی ما پذیرفته شد و اعمال این حق در چارچوب نیاز منطقی کشورمان باید باشد، این هم پذیرفته شد…".

4. جناب آقای روحانی! آیا شما واقعاً نمی‌دانید که "حق غنی‌سازی" ایران حتی یکبار هم در توافقنامۀ ژنو ذکر و قید نشده است؟ آیا شما واقعاً نمی‌دانید که بر سر ذکرشدن حق غنی‌سازی ایران در توافقنامۀ ژنو، میان وزیر امور خارجه شما و جان کری وزیر امور خارجه آمریکا مناقشه‌ای درمی‌گیرد و نهایتاً وزیر امور خارجه متخصص و مدبر و هوشیار شما متوجه می‌شود که ذکر نشده و او اشتباه می‌‌کرده است؟

 5. جناب آقای روحانی! اینکه گفته‌اید شعور و تدبیر می‌خواهید و یک نمونه‌اش همان توافقنامۀ ژنو بود که در آن "حق غنی‌سازی ما پذیرفته شد"، مابقی تدبیرهای دولت شما به همین ترتیب و منوال است؟ آیا خسارات بسیار سنگینی که بخاطر ماجرای نفتی کرسنت به ایران خورده است نمونه‌ای دیگر از آن تدبیر مطلوب و منظور جنابعالی است؟

6. جناب آقای حسن روحانی! آیا اینکه می‌گویید "اِعمال این حق غنی‌سازی در چارچوب نیاز منطقی کشورمان باید باشد، این هم پذیرفته شد"، خلاف واقع نیست؟ آیا شما واقعاً نمی‌دانید در توافقنامۀ ژنو هیچ ذکر و قیدی از "نیاز منطقی" نشده‌ است؟ آیا شما واقعاً نمی‌دانید که بخش چهارم توافقنامۀ ژنو دربارۀ چارچوب غنی‌سازی ایران چه می‌گوید؟ آیا به زبانی ساده نمی‌گوید: 1. برنامۀ غنی‌سازی ایران باید با آمریکاییان مورد مذاکره و متقابلاً تعریف شود؟ 2. که شاخص‌های برنامه غنی‌سازی ایران باید با آمریکاییان مذاکره شود و سپس متقابلاً مورد توافق قرار گیرد؟ 3. که این شاخص‌ها باید با نیازهای عملی ایران سازگار باشد، نیازهای عملی‌ای که به تبع باید با آمریکاییان مورد مذاکره و موافقت قرار گیرد؟ 4. که دامنه و سطح و ظرفیت فعالیت‌های غنی‌سازی ایران باید با آمریکاییان مورد مذاکره و موافقت قرار گیرد؟ 5. که مکان فعالیت‌های غنی‌سازی و نیز مکان ذخیره‌سازی اورانیوم غنی‌شده باید با آمریکاییان مذاکره و موافقت شود؟ 6. که حتی مدت‌زمان این فعالیت‌ها باید با آمریکاییان مورد مذاکره و موافقت قرار گیرد؟

6. آیا مقصود شما از اینکه گفته‌اید "تمام حقوق ایران از جمله حق غنی‌سازی در توافقنامۀ ژنو به رسمیت شناخته شده است(20 آذر 92)، همین حضور و نقش تعیین‌کنندۀ آمریکا در تمام پیچ و خم برنامۀ هسته‌ای ایران است؟ آیا امکان دارد تنها یک کشور دیگر را نام ببرید که حق غنی سازی‌اش از این میزان تدبیر و عقلانیت بهره برده است؟

7. آیا شما می‌توانید توضیح دهید با وجود نابودکردن تمام ذخایر اورانیوم 20٪ غنی‌شده، اضمحلال دستگاه‌های غنی‌سازی 20٪، عدم نصب سانتریفیوژ‌های نسل جدید، عدم تولید و ذخیره‌سازی سانتریفیوژهای نسل جدید، اکسیدکردن تمام اورانیوم‌هایی که پس از توافقنامۀ ژنو زیر 5٪ غنی شده‌اند، عدم راه‌اندازی بیش از ده هزار سانتریفیوژ از کل موجودی نوزده هزار سانتریفیوژ، توقف و تعطیل غنی‌سازی بالای 5٪ در تمام مراکز هسته‌ای ایران، عدم راه‌اندازی رآکتور اراک، عدم حمل سوخت یا آب سنگین به سایت رآکتور، عدم تولید سوخت بیشتر برای رآکتور اراک، عدم نصب قطعات باقیمانده رآکتور اراک، تعطیل بازفرآوری و یا ساخت تأسیسات برای بازفرآوری، در اختیارگذاردن اطلاعات و بازرسی‌های بی‌سابقه از نطنز و فردو و اراک، و نیز بازرسی کارگاه‌های ساخت سانتریفیوژ و چرخنده‌ها، انبار سانتریفیوژها و چرخنده‌ها، معادن اورانیوم، و کارخانجات تغلیظ اورانیوم، چگونه می‌توان ادعا کرد که "دستاورد قطعی این توافق اولیه، به رسمیت شناخته‌شدن حقوق هسته‌ای ایران است‌"(3/9/92، در نامه به رهبریت انقلاب) و ما "به هیچ عنوان از حقوق مسلم‌مان عقب‌نشینی نخواهیم کرد"(21/5/ 93 سخنرانی در همایش سفرا و مسئولان وزارت خارجه)؟

8. در همین سخنرانی اخیر(21/5/93) گفته‌اید "ما خودمان آژانس را دعوت می‌کنیم. پذیرفتیم دوربین‌های آژانس بالای سر دستگاه‌های غنی‌سازی ما نصب شوند". ای کاش در همانجا و یا در آینده به ملت ایران توضیح دهید این اقدامات اعتمادساز و تنش‌زدایِ مدبرانۀ دولت شما چه ثمراتی برای ایران داشته است؟ آیا اینک خیال آمریکایی‌ها از برنامۀ هسته‌ای ایران آسوده شده است و انتظارات و خواسته‌های بی‌پایان‌شان به اتمام رسیده است؟ اینک که آمریکاییان و اروپاییان می‌توانند به طور سرزده و روزانه به هر مکان و تأسیساتی که کمترین احتمال ربط و نسبتی با برنامۀ هسته‌ای ایران داشته باشد، دسترسی و بازرسی داشته باشند آیا تعلیق و توقف بخش اعظم برنامۀ هسته‌ای ایران مرتفع شده است؟ آیا اموال مسدودشدۀ ایران آزاد شده است؟ آیا ایران زین‌پس نفت خود را آزادانه می‌فروشد؟ آیا تجارت و مبادلات پولی ایران آزادانه انجام می‌شود؟ آیا تحریم‌های شورای امنیت، اتحادیه اروپا، و آمریکا همگی منتفی شده است؟
  

در این سخنرانی همچنین گفته‌اید "پایه‌های تحریم شکسته شده" است. و در کنفرانس خبری بعد از پذیرش توافق ژنو نیز گفته‌اید "همه تحریم‌ها قدم به قدم با ادامه مذاکرات برداشته می‌شود، نکته دیگری است که در این توافق بر آن تصریح شده است"(3/9/92). نیز در گزارش 100 روزه گفته‌اید "در این توافق آمده دیگر هیچ تحریم جدیدی اجرا نخواهد شد"(6/9/92). نیز گفته‌اید "توافق ژنو… یعنی شکستن سد تحریم …"(24 دی ماه 92 سخنرانی در جمع مردم اهواز). و بالاخره، گفته‌اید "امروز تحریم‌ها علیه ملت ایران شکسته شده است"(7 بهمن 92 دیدار با فعالان اقتصادی هرمزگان در خارج از کشور).

9. جناب آقای روحانی! آیا شما واقعاً نمی‌دانید که پایه‌های اصلی تحریم عبارتند از: 1. تحریم فروش نفت، 2. تحریم بانکیِ نقل و انتقال اموال مسدودشدۀ ایران، 3. قطعنامه‌های تحریمی شورای امنیت سازمان ملل، 4. تحریم‌های اتحادیه اروپا، 5. تحریم‌های آمریکا؟

10. جناب آقای روحانی! آیا شما واقعاً نمی‌دانید که مطابق توافقنامۀ ژنو و هم در عمل به هیچ‌یک از این تحریم‌ها کمترین خللی وارد نشده است؟

11. با توجه به اینکه اصلاً و ابداً در توافقنامۀ ژنو تصریح نشده است که "همه تحریم‌ها قدم به قدم با ادامه مذاکرات برداشته می‌شود"، آیا این سخن خلاف ... نیست؟ آیا مصلحت نیست برای تنویر افکار عمومی اعلام کنید کدام یک از ارکان اصلی تحریم‌ها ظرف هشت ماه گذشته با ادامۀ مذاکرات برداشته شده است؟

12. با توجه به اینکه در توافقنامۀ ژنو ذکر شده است که "هیچ تحریم جدید مرتبط با هسته‌ای توسط شورای امنیت سازمان ملل انجام نخواهد شد"، "هیچ تحریم جدید مرتبط با هسته‌ای توسط اتحادیه اروپا انجام نخواهد شد"، و "دولت آمریکا… از تحمیل تحریم‌های جدید مرتبط با هسته‌ای خودداری خواهد کرد"، آیا واقعاً برای شما روشن نیست که تمام تحریم‌های شورای امنیت و اتحادیه اروپا و آمریکا از قدیم تا زمان توافقنامۀ ژنو قرص و محکم پابرجا هستند؟ آیا واقعاً برای شما روشن نیست که تحریم‌های جدید مرتبط با هسته‌ای است که اعمال نخواهد شد و نه تحریم‌های جدید غیر مرتبط به برنامه هسته‌ای ایران؟ آیا در این صورت، این سخن شما در گزارش 100 روزه به مردم اشتباه و گمراه‌کننده نیست که "در این توافق آمده دیگر هیچ تحریم جدیدی
اجرا نخواهد شد"؟

13. آیا در صورت مبناقراردادن توافقنامۀ ژنو، این سخن وزیر امور خارجۀ دولت شما خلاف واقع نیست که "تحریم نفتی ایران متوقف می‌شود و … درآمدهای نفتی آزاد خواهد شد"(3/9/92)؟

14. آیا این سخن وزیر خارجۀ دولت شما خلاف واقع نیست که "بر اساس توافقنامۀ ژنو، همۀ تحریم‌های شورای امنیت و تحریم‌های دوجانبه و چندجانبه برداشته خواهد شد"(27/9/92).

15. جناب آقای روحانی! گفته‌اید "همۀ صاحب‌نظران، همه اساتید و همه دانشجویان عزیز باید بیایند و واقعیت‌ها را به جامعه امروز بگویند … که این توافق اولیه … چه گره‌هایی را در جامعه باز می‌کند"(16 آذر 92). متأسفانه هیچیک از آن صاحب‌نظران و اساتید و دانشجویان عزیز قدم پیش نگذاشتند تا گره‌گشایی‌ها را برای مردم بازگو کنند. آیا مصلحت نمی‌دانید اینک که حدود هشت ماه از انعقاد آن توافقنامه می‌گذرد به مدیران ذی‌ربط دولتی دستور دهید گره‌گشایی‌های توافقنامۀ ژنو در حوزۀ خود را ـــ هواپیمایی کشوری، کشتیرانی، صنعت بیمه، بانک‌ها، و مؤسسات مالی و پولی، تجارت مواد پتروشیمی، صنعت نفت اعم از فروش و اکتشاف و استخراج، مواد غذایی و دارویی ـــ با ذکر عدد و رقم و تاریخ رسماً و علناً به ملت ایران اعلام کنند؟ همان ملتی که به زعم شما به شما گفته‌اند تقابل را نمی‌پذیریم و در پی تعامل سازنده با جهان هستیم …. در برخورد با بیگانگان از منطق و استدلال از موضعی شجاعانه و مدبرانه، با در نظرگرفتن منافع بلندمدت حرکت خود را آغاز کنید". همان ملتی که خواستش به زعم شما "مبنای" شما در سیاست خارجی، مذاکرات هسته‌ای و تعامل با جهان است. ...

16. جناب آقای روحانی! جنابعالی از همان نخستین روز انعقاد توافقنامۀ ژنو تا به سخنرانی اخیر خود در همایش سفرا علی‌الدوام به بیان‌‌های مختلف از ترک برداشتن، شکستن سد تحریم‌، شکسته‌شدن تحریم‌ها سخن گفته‌اید. آیا برای خود شما دلالت‌آمیز نیست که بعد از هشت‌ ماه، اینک در یک سخنرانی از اطمینان‌داشتن به شکستن تحریم‌ها سخن می‌گویید و لحظاتی بعد، از اینکه "تحریم را داریم می‌شکنیم و افتخار هم می‌کنیم و بلند و شجاعانه هم می‌گوییم، آن‌ها خودشان هم می‌دانند که تحریم را چه طور داریم می‌شکنیم"؟ بالاخره، آقای رئیس‌جمهور! تحریم‌ها مطابق تدبیرهای اعتدالی و تنش‌زدایانۀ متخصصانِ مدبر و هوشیار وزارت امور خارجه شکسته شده است و یا دولت ایران، به رغم اطلاع آمریکاییان و هم‌دستان اروپایی‌شان، شجاعانه و با افتخار در تلاش است تا تحریم‌ها را بشکند؟

17. جناب آقای روحانی! حقیر از سر عشق به انقلاب، و گونه‌ای احساس اسرارآمیز نسبت به آن‌هایی که سر عهد و پیمان‌شان استقامت ورزیدند و پرواز پیشه کردند، در کمال احترام به جنابعالی توصیه می‌کنم: هشت ماه بعد از توافقنامۀ ژنو، به ملت ایران شسته و پوست‌کنده بگویید از برنامۀ هسته‌ای ایران چه باقی‌مانده است و در مقابل چه میزان از تحریم‌ها به واقع مرتفع شده است، و این همه تلاش‌های مسالمت‌جویانۀ اعتمادسازِ سرشار از لبخند دل‌انگیز برای رفع تحریم‌ها چه ارمغانی برای چرخیدن زندگی و معیشت مردم داشته است. جنابعالی کاملاً به آنچه می‌گویم وقوف دارید چرا که در همین سخنرانی مورد تحلیل، برای نخستین بار صراحتاً تأکید می‌کنید که "برنامۀ دولت در زمینه اقتصادی و اجتماعی بدون در نظر گرفتن موفقیت یا عدم موفقیت مذاکرات هسته‌ای است"، و حال آنکه بیش از هشت ماه پیش در گزارش 100 روزه باز هم صراحتاً تأکید می‌کنید "قول ما به مردم این بود که در کنار اینکه سانتریفیوژ می‌چرخد، زندگی مردم و اقتصاد هم بچرخد. امروز الحمدلله به این نکته رسیدیم، یعنی هم سانتریفیوژ می‌چرخد و هم ان‌شاءالله از این به بعد زندگی مردم بهتر خواهد چرخید"(6 آذر 92).

18. جناب آقای روحانی! آیا مصلحت نمی‌دانید برای تداوم همراهی و امیدواری و استقامت ملت ایران به ملت ایران شفاف بگویید دربارۀ آمریکاییان چه فکر می‌کردید و در عمل چه شد؟ مصلحت نمی‌دانید بگویید: ملت ایران! ما بر این پندار بودیم که دولت‌های پیشین با منطق و استدلال صحبت نکرده‌اند و اگر ما چنین کنیم به سلامتی و خوشی مشکلات‌مان با آمریکایی‌ها حل می‌شود و پایِ هم پیر می‌شویم؟!...

(...)

جناب آقای روحانی! گفته‌اید: "ما دلمان می‌خواهد با همه جهان و همه آن‌هایی که می‌خواهند با ما رفتار خوب داشته باشند و مخاصمه نداشته باشند، مسائل‌مان را حل کنیم، حتی با آن‌هایی که سالیان دراز تنش داشتیم، اگر در برابر حقوق ملت ایران سر فرود بیاورند حتماً تنش را کاهش خواهیم داد. حتی از این مرحله هم جلوتر خواهیم رفت؛ می‌توانیم به روابط عادی در آینده برسیم البته اگر اطمینان کنیم که منافع ملی ما تضمین است".

23. جناب آقای روحانی! شما واقعاً بر این باورید که آمریکایی‌ها "می‌خواهند با ما رفتار خوب داشته باشند" و "در برابر حقوق ملت ایران سر فرود بیاورند"؟

24. جناب آقای روحانی! امکان دارد شفاف برای ملت ایران تشریح کنید در این یک سال اخیر چه اتفاقی در ساز و کارهای نهادهای سیاست‌گذاری دولتی و کنگره آمریکا رخ داده که شما را این قدر به آمریکایی‌ها و سیاست‌هایشان در قبال ایران خوشبین و امیدوار کرده است؟

25. جناب آقای روحانی! امکان دارد برای ملت ایران تشریح کنید کدامیک از سیاست‌های خارجی آمریکا از شکل استکباری و سیطرۀ هر چه بیشتر بر مال و جان و فرهنگ سایر ملل و نقض و نفی حقوق‌شان، به‌ویژه ملل مسلمان، در یک سال اخیر تغییر کرده است؟

(...)

28. جناب آقای روحانی! آیا توپ و تشر تند و تیز جنابعالی قرار است منتقدان قابل پیش‌بینی این قبیل سیاست‌ها را پیشاپیش بلرزاند و بترساند و میخکوب کند؟

29. جناب آقای روحانی! به‌نظر شما این شکل ترساندن و لرزاندن و وعدۀ جهنم دنیوی دادن به منتقدانْ مرسوم و زیبندۀ یک رئیس‌جمهور حقوقدان است؟

30. جناب آقای روحانی! هنگامی که توپ و تشر اخیرتان در کنار توپ و تشر چند ماه پیش که منتقدان ژنو را بی‌سواد و مزدبگیر خوانده بودید، دیده می‌شود برخی از دانشگاهیان از این بنده سؤال می‌کنند: به‌راستی آقای رئیس جمهور حقوقدان هستند؟

31. جناب آقای رئیس‌جمهور! بنده از این توپ و تشرهای تقریباً مسلسل‌وار و در حال عادی‌شدن به منتقدان، رایحۀ تلخ و کهنه‌ای نسبت به آزادی استشمام می‌کنم و برای آینده نه فقط برای استقلال که به طرز روزافزونی برای آزادی هم بشدت نگرانم. 

این بندۀ کمترین از حضرت حق برای جنابعالی، جمیع مسئولان دولتی و غیردولتی، و نیز برای خودم سربلندی در "یوم‌ یقوم الحساب"، "یوم‌الخروج"، آری همان "یوم‌الحسره"، آرزو می‌کنم.

سعید زیباکلام
استاد دانشکده ادبیات و علوم انسانی
دانشگاه تهران

لحظه‌به‌لحظه با اولین استیضاح دولت تدبیر و امید

نمایندگان ملت در 8 دی ماه 92 اولین کارت زرد را به وزیر علوم دادند به طوری که بهارستان‌نشینان با 73 رای موافق، 149 رای مخالف و 10 رای ممتنع از مجموع 240 نماینده حاضر در صحن علنی اعلام کردند که از پاسخ‌های وزیر علوم در مورد سوال مطرح شده قانع نشدند.

نارضایتی از فرجی با تذکرات مکرر نمایندگان و فرصت‌های چندین باره به وزیر علوم دولت یازدهم درمان نشد و وزیر علوم پس از دریافت تذکرات از مجلس نیز همچنان رویه خود را ادامه داد و این عملکرد مغرضانه تلقی شده و فریاد استیضاح چند نماینده مجلس را بلند کرد. لذا استیضاح اولین وزیر دولت یازدهم صبح روز ۲۱ مراداد ۱۳۹۳ در صحن علنی مجلس با ۵۱ امضا به هیئت رئیسه مجلس اعلام وصول شد.

اخبار لحظه به لحظه استیضاح فرجی‌دانا به شرح زیر است. این خبر در حال بروزرسانی است.

 13:52با نظر مثبت نمانیدگان؛ وزیر علوم استیضاح شد

12:16 با نظر مثبت نمانیدگان؛ جلسه علنی مجلس بررسی استیضاح وزیر علوم ادامه دارد

 علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی صبح امروز پارلمان که به طرح استیضاح رضا فرجی‌دانا وزیر علوم، تحقیقات و فناوری اختصاص داشت، طی سخنانی گفت: طبق آیین‌نامه داخلی مجلس ما تنها باید 4 ساعت نشست علنی داشته باشیم اما از آنجا که بحث استیضاح به پایان نرسیده است، لذا برای ادامه جلسه علنی باید از نمایندگان رای‌گیری کنیم.
 
بهارستان‌نشینان با 231 رای موافق، 18 رای مخالف و 5 رای ممتنع از مجموع 270 نماینده حاضر در صحن علنی با ادامه جلسه علنی صبح امروز مجلس برای بررسی طرح استیضاح وزیر علوم بدون تنفس موافقت کردند.

11:56 جای خالی دو رئیس در جلسه استیضاح/ لابی سنگین دولتی‌ها برای ابقای فرجی‌دانا
از مهمترین حاشیه‌های جلسه استیضاح وزیر علوم لابی سنگین دولت و معاونین پارلمانی وزرا با نمایندگان مجلس است تا بتوانند وزیر را در سمت خود ابقا کنند به طوری که معاونین پارلمانی دائما بین صندلی نمایندگان در رفت و آمد هستند.  
 
رفت و آمد معاونین پارلمانی در لابه لای صندلی نمایندگان به حدی زیاد بود که حجت‌الاسلام سبحانی‌نیا عضو هیئت‌رئیسه مجلس به آن تذکر داد و درخواست کرد تا معاونین پارلمانی در صندلی‌های خودشان بنشینند.

ساعت 10 وقت موافقان استیضاح به پایان رسید و نوبت به مخالفان استیضاح رسید به طور که جواد هروی به عنوان اولین مخالف ساعت 10 و 3 دقیقه نطق خود را آغاز کرد.
 
وی که چندین بار از مستند حرف زدن سخن می‌گفت پس از 12 دقیقه مورد اعتراض لاریجانی قرار گرفت چرا که رئیس‌مجلس با خنده گفت "پس کی می‌خواهید وارد مستندات شوید وقتت دارد به اتمام می‌رسد"  
 
لاریجانی ساعت 10 و 20 دقیقه صندلی ریاست را به حجت‌الاسلام سید محمد حسن ابوترابی‌فرد واگذار و صحن را ترک کرد تا جلسه استیضاح وزیر علوم بدون حضور دو رئیس یعنی رئیس‌جمهور و رئیس مجلس به کار خود ادامه دهد.


11:13 صاحب فیلمی که درمجلس پخش شد

نقوی‌حسینی در جریان اظهارات خود در موافقت با استیضاح فرجی‌دانا فیلمی از حضور یکی از سرپرستان دانشگاه‌ها که در تجمعات فتنه ۸۸ حضور داشته، پخش کرد.

در بخشی از این فیلم حضور رعایایی سرپرست فعلی دانشگاه شهید چمران اهواز که در تجمعات اعتراض‌آمیز سال 88 حضور داشته و بیانیه این تجمع را قرائت می‌کند دیده می‌شود.

سرپرست فعلی دانشگاه شهید چمران اهواز هنوز حکم تایید انتخاب خود را از شورای عالی انقلاب فرهنگی دریافت نکرده است.

11:03 آریایی‌ن‍ژاد: کسی که توان ندارد سکان‌دار وزارت علوم باشد کنار رود/ جو اکثریت نمایندگان بر رد اعتماد است

موافقان و مخالفان استیضاح فرجی دانا به شدت در مجلس در حال فعالیت‌اند اما جو حاکم حاکی از رد اعتماد فرجی دانا است.

احمد آریایی نژاد نماینده مجلس اظهار داشت: بنده خود از نماینده استیضاح کننده هستم اما بدون دیدگاه قبلی احساس می کنم جو قالب مجلس بر رد اعتماد فرجی دانا است.

وی گفت: نمایندگان موافق استیضاح به گونه‌ای عمل کرده‌اند که رتبه مجلس در دفاع از مبانی انقلاب عالی بوده است و نماینده سعی دارند به شدت از فضای احساسی پرهیز کنند.

این نماینده ادامه داد: کسی که توان ندارد سکان‌دار وزارت علوم باشد کنار رود و زمینه را برای رشد و تعالی حوزه‌های علمی کشور فراهم سازد.

وی با بیان اینکه عده‌ای همچنان در حال نرخ گذاری بر روی سرنوشت علمی کشورند خاطر نشان کرد: نمایندگان ملت با آگاهی از سیانت علمی، فرهنگی و آموزش کشور دفاع می‌کنند.


10:54 فرجی دانا: امیدوارم بتوانم نقاط تاریک عملکردم را در ذهن‌ها روشن کنم/ نکند درگیر قضاوتهای شتاب زده ناشی از برداشت های عامیانه شویم

رضا فرجی‌دانا، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در صحن علنی امروز که به منظور بررسی استیضاح خود در حال برگزاری است، ضمن درود و سلام به نمایندگان ملت بزرگ ایران گفت: امام بزرگوار، مجلس عالی نمایندگان را در راس امور اعلام کرد و بر همه ما واجب است که احترام مجلس را به حد اتم و اکمل داشته باشیم.
 
وی افزود: حقیقتا بنده برای پاسخگویی به دغدغه عزیزانی با خلوص نیت برای اصلاح امور دست به طرح استیضاح زدند خدمت عزیزان هستم ولی فرصت مغتنمی است از آن چه که در وزارت علوم و فناوری در این 9 ماه تحت مسئولیت من انجام شده و بعضا ممکن است نقاط ابهام و چالشی در ذهن عزیزان ایجاد کرده باشد به عزیزان عرضه کنم با این امید که بتواند این نقاط تاریک را در ذهن‌ها روشن کند.
 
فرجی‌دانا تصریح کرد: از خدای خود خواسته‌ام که خیر است آن چه که عاقبت به خیری به دنبال می‌آورد بر زبان مردم جاری سازد در آستانه هفته دولت هستیم یاد شهیدان بزرگوار ر جایی و باهنر را گرامی می‌داریم.
 
وزیر علوم تحقیقات و فناوری با بیان این که امروز مطلع شدیم دور جدیدی از حملات به مردم غزه صورت گرفته است گفت: جای تاسف دارد با شهدایی که غزه تقدیم اسلام کرده است خون تازه‌ای در رگ مقاومت جاری شده است یاد این شهدا را گرامی می‌داریم. ( متن کامل خبر را از اینجا بخوانید)


10:36 هروی در مخالفت با استیضاح فرجی‌دانا: ما هم موافق برخورد با بورسیه‌شدگان غیرقانونی هستیم/ نباید با تصمیمات پرهزینه وضعیت علمی را دچار تلاطم کنیم

نماینده مردم قائنات گفت: بنده اعلام می‌کنم نباید تصمیمات پرهزینه بگیریم که کشور و وضعیت علمی ما را دچار تلاطم کند. کشور را به چالش بیخودی وارد نکنیم چرا که بعضی افراطی‌ها از این قضیه بسیار بهره می‌برند.

جواد هروی نماینده مردم قائنات در مجلس شورای اسلامی که در مخالفت با استیضاح وزیر علوم،‌ تحقیقات و فناوری پشت تریبون مجلس قرار گرفته بود، اظهارداشت: امروز در مظهر شما نمایندگان قصد ارائه گزارشی از وضعیت 9 ماهه اخیر وزارت علوم را دارم. بنده به دلایل مختلف که یافتم در روز رای اعتماد در مخالفت با آقای فرجی‌دانا صحبت کردم.
 
وی ادامه داد: من در آن زمان نگران بودم که حرکت علمی کشور در سایه بدنامی برخی بر زمین ننشیند و 9 ماه پیش از سر درد و نگرانی شما نمایندگان را از رای اعتماد به وزیر برحذر داشتم. اما امروز بدون هیچ تعلق شغلی به دفاع از کارنامه کوتاه وزارت علوم می‌پردازم.
 
هروی با اشاره به سابقه حضور خود در مجلس و درگیر بودن با مباحث آموزش عالی تصریح کرد: من در این مدت از نزدیک با وزیر و معاونان وی جلسه داشتم و برخلاف بسیاری از عزیزان و رسانه‌ها که می‌گویند تعامل ضعیفی میان وزارت علوم و مجلس وجود داشته، باید بگویم که بهترین رفتار و تعامل را شاهد بودیم و ارائه راهکار و نحوه صحیح ارائه اعتبارات آموزشی از شاخصه‌های این وزارتخانه است.
 
نماینده مردم قائنات ادامه داد: جلسات عدیده‌ای پیرامون توزیع اعتبارات دانشگاه‌ها داشتیم که حاکی از عزم وزارت علوم برای ایجاد عدالت آموزشی است و این وزارتخانه در تحقق عدالت آموزشی کارهای خوبی را انجام داده است.


10:31 زارعی در موافقت با استیضاح فرجی‌دانا: عدد 3 هزار بورسیه غیرقانونی واقعیت ندارد/ از حامیان وزیر علوم در روز رای اعتماد بودم

 علی‌اصغر زارعی نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات و اسلامشهر در جریان موافقت با استیضاح رضا فرجی‌دانا وزیر علوم، تحقیقات و فناوری گفت: من جزو کسانی بودم که تلاش بسیاری برای رأی آوردن آقای فرجی‌دانا در روز رأی اعتماد انجام دادم و خود ایشان نیز شاهد است.
 
وی افزود: با فرآیندی که به ویژه در چهار ماه گذشته پیش گرفته شد متأسفانه امروز در جمع استیضاح‌کنندگان قرار گرفتم.
 
عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس با اشاره به حضور حداقل در 6 جلسه با حضور وزیر علوم که در بعضی از آنها رئیس مجلس و رؤسای فراکسیون‌ها نیز حضور داشتند، تصریح کرد: من بحث خود را به بورسیه‌ها محدود می‌کنم؛ آقای صدیقی معاون دانشجویی وزیر علوم اعلام کرد سه هزار بورسیه غیرقانونی در دولت قبل انجام شده است.
 
زارعی با اشاره به درخواست کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس برای تشکیل جلسه با حضور مسئولان قبلی سازمان امور دانشجویان و معاون دانشجویی وزارت علوم اظهار کرد: بنده خود دو روز برخی از پرونده را از نزدیک مطالعه کردم و از اول هم معلوم بود که لیست‌هایی که تنظیم شده با عجله تدوین شده است.( متن کامل خبر را از اینجا بخوانید)


10:16 فیلمی که در جلسه استیضاح وزیر علوم پخش شد

 در جریان برگزاری جلسه استیضاح وزیر علوم تحقیقات و فناوری، موافقان استیضاح فیلم‌هایی را در اثبات صحبت‌های خود از صحن علنی مجلس پخش کردند. 
 
براساس این گزارش در خلال نطق سید حسین نقوی حسینی نماینده ورامین به عنوان موافق استیضاح، فیلم سخنرانی فرجی‌دانا در رد انتصاب فتنه‌‌گران در جمع دانشجویان پخش شد.
 
هم‌چنین فیلم حضور رئیس دانشگاه شهید چمران اهواز در اغتشاشات سال 88 و سخنان توفیقی در تحصن دانشگاه در فتنه 88 از مانیتورهای مجلس شورای اسلامی پخش شد. 
 
البته قرار بود بخش‌هایی از سخنان محمدرضا خاتمی در جمع دانشجویان به مناسبت 16آذر 93 پخش شود که به لطف کمبود وقت فیلم منتشر نشد.

10:12 توضیحات لاریجانی در خصوص صحبت‌های زاکانی/ رئیس‌جمهور از بورس استفاده نکرده‌اند

علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی امروز چهارشنبه 29 مرداد در جریان رسیدگی به استیضاح وزیر علوم تحقیقات و فناوری گفت: در نوشته‌های آقای زاکانی عبارتی بود که این گونه بود که به نظرم بخش زیادی از وزرا و معاونین ایشان و رئیس‌جمهور از موهبت بورس بهره‌مندند.
 

09:22 سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس: اجازه نفوذ هیچ لابی‌گری را در روند استیضاح نمی‌دهیم/مجلس براساس قانون حرکت می‌کند

جعفری در پاسخ به سوالی مبنی بر اعمال فشار از سوی برخی افراد برای رد استیضاح فرجی دانا اعلام کرد: مجلس در مسیر قانون حرکت می‌کند و در خصوص استیضاح نمایندگان حق طبیعی آنهاست که اجازه اعمال نفوذ هیچ کسی را در این زمینه نخواهند داد.

قاسم جعفری سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در گفتگو با باشگاه خبرنگاران اظهار داشت: استیضاح فرجی دانا براساس قانون حق طبیعی نمایندگان است و دلایل منطقی و علمی فراوانی برای درخواست استیضاح وجود دارد.

وی گفت: عده‌ای در تلاش بودند با وعده و وعید و حتی تهدید نمایندگان را از حق طبیعی سوال از وزیر محروم سازند اما نمایندگان مسیر قانون را در پیش گرفتند و اجازه نفوذ افراد ذی‌نفع را در این زمینه نخواهند داد هم اکنون نیز جلسه استیضاح فرجی دانا در حال برگزاری است و ذاکانی به عنوان نماینده موافق استیضاح در حال سخنرانی است.

9:16غضنفرآبادی در موافقت با استیضاح فرجی‌دانا: اظهاراتم نسبت به وزیر علوم، سیاسی و باندی نیست/ فرجی‌دانا به جای اینکه مدیریت کند، مدیریت شد

موسی غضنفرآبادی نماینده مردم بم در جلسه علنی امروز چهارشنبه (۲۹ مردادماه) در جریان بررسی و در موافقت با استیضاح وزیر علوم گفت: موضعی که امروز من مطرح می‌کنم تخلفات قانونی است.  
 
وی افزود: اهمیت و حساسیت دانشگاه و وزارت علوم بر کسی پوشیده نیست، دانشگاه محور همه پیشرفت‌ها، اقتصاد، فرهنگ و... است، لذا اگر فضای دانشگاه‌ها فضای آرامش، علمی و تحقیقی نباشد، اقتصاد، اخلاق، فرهنگ، پیشرفت، منطق و سیاست نداریم.  
 
عضو کمیسیون حقوقی قضایی مجلس تصریح کرد: با توجه به این حساسیت‌هایی که در حوزه دانشگاه وجود دارد، دلایلی برای استیضاح یافتم که طرح استیضاح را امضاء کردم و دنبال این بودم که اگر اصلاح شود یا در بررسی‌های این دلایل را قابل اعتماد ندانم امضای خودم را پس بگیرم، اما امروز متاسفم که اعتمادم به وزیری که رای دادم سلب شده است.  
 
غضنفرآبادی ادامه داد: بنده به عنوان یک طلبه و یک حقوقدان و یک قاضی و با لحاظ دو سوگند، سوگند رعایت عدالت را در قضاوت و سوگند به عنوان نماینده در دفاع از حقوق مردم که ادا نموده‌ام و بازهم تکرار می‌کنم والله اظهاراتم و مواضعم از روی علم و آگاهی و مسئولیت دینی و شرعی است و نه سیاسی و حزبی و جناحی و گروهی و باندی.


09:09 فراکسیون روحانیت: ادامه همکاری با وزیر علوم را به مصحلت نمی‌دانیم

 به دنبال درخواست استیضاح وزیر علوم از سوی 51 نفر از نمایندگان، فراکسیون روحانیت مجلس بیانیه‌ای را در همین راستا منتشر کرد.

متن این بیانیه به شرح زیر است:
 
با شروع کار دولت یازدهم و رأی اعتماد به آقای دکتر فرجی‌دانا،‌برای تصدی وزارت علوم،‌ تحقیقات و فناوری، با بکارگیری برخی از فعالان در جریان فتنه و منحرفین در مسئولیت‌های مهم و تغییرات وسیع و بکارگیری آنها در سطح گسترده وزارتخانه و دانشگاه‌های کشور به گونه‌ای که شرایط التهاب آفرین و پر تنش دانشگاه‌ها را در سال‌های 78 و 88 تداعی کرد،‌بحث استیضاح ایشان مطرح شد.
 
پس از اعلان وصول استیضاح، ریاست محترم مجلس آقای دکتر لاریجانی،‌آقای دکتر حداد عادل و نیز شورای منتخب استیضاح‌کنندگان، برای برطرف کردن مشکلات موجود،‌جلسات متعددی را تشکیل دادند، ولی متأسفانه همکاری مطلوبی از جانب ایشان حاصل نگشت،‌لذا، اکثریت قاطع فراکسیون روحانیت برای دستیابی به پاسخ شایسته به ندای مراجع عظام تقلید،‌عالمان، فضلاء، دانشگاهیان و عموم ملت شریف و انقلابی ایرانی اسلامی، ادامه مسئولیت آقای دکتر فرجی‌دانا را به مصلحت نمی‌بیند.
 
فراکسیون روحانیت مجلس شورای اسلامی

نقوی حسینی:

8:47زاکانی در موافقت با استیضاح وزیر علوم: امروز روز امتحان ماست/ راهی جز استیضاح فرجی‌دانا نداشتیم

علیرضا زاکانی نماینده تهران، ری، شمیرانات و اسلامشهر در جلسه علنی امروز چهارشنبه 29 مرداد در موافقت با استیضاح وزیر علوم گفت: یکی از سنت‌های الهی امتحان و آزمون برای رشد انسان‌ها و افتراق بین راستگویان از دیگران است این که خداوند بزرگ فرمود همه مورد ابتلا و‌ آزمون قرار خواهند گرفت و به قول و ادعا بسنده نمی‌شود. 

وی گفت: امروز این مطلب شامل حال ما در مجلس و دوستان خوبمان در دولت و همه مخاطبین و ناظرین این جلسه می‌باشد ما متاسفیم که در آستانه هفته دولت راهی جز استیضاح وزیر علوم نداشتیم تا با بیان ایرادات اساسی و بسیار مهم بخش حیاتی دولت جلوی آسیب‌پذیری انقلاب اسلامی، ایران عزیز، دانشگاه‌ها و مردم خوبمان را بگیریم.  
 
نماینده تهران تصریح کرد: امروز فوریت اساسی در کشور عرصه اقتصادی و اولویت آن حوزه فرهنگی است و آموزش عالی کشور به عنوان بخش پیشران در حوزه فرهنگ در حوزه اقتصاد و شکل دهنده اقتصاد دانش بنیان و اقتصاد مقاومتی مصون از تهدید بیگانگان و بدخواهان مردم شریف ایران اسلامی است.


8:41احتمال حضور رئیس‌جمهور در جلسه استیضاح فرجی‌دانا

در حالی جلسه استیضاح وزیر علوم تحقیقات فناوری از دقایقی قبل آغاز شده که تاکنون رئیس‌جمهور برای دفاع از وزیر تا این لحظه در جلسه حاضر نشده است.  
 
هم اکنون جلسه استیضاح با حضور جهانگیری و برخی از وزرای کابینه در حال برگزاری است و گفته می‌شود رئیس‌جمهور نیز در این جلسه حضور خواهد یافت.


8:33چه کسانی از کابینه یازدهم برای دفاع از وزیر علوم در جلسه استیضاح حاضر شدند؟


در حالی جلسه استیضاح وزیر علوم تحقیقات و فناوری آغاز شده که برخی از وزرای کابینه یازدهم به منظور دفاع از فرجی‌دانا در صحن علنی مجلس حاضر شدند.
 
محمدجواد ظریف؛ وزیر امور خارجه، قاضی‌زاده هاشمی؛‌وزیر بهداشت، محمود گودرزی وزیر ورزش و جوانان، حجت‌الاسلام مجید انصاری معاون پارلمانی، رئیس سازمان سنجش، علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی، عبدالرضا رحمانی فضلی وزیر کشور، بیژن زنگنه وزیر نفت، اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور، علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، علی طیب‌نیا وزیر اقتصاد، علی‌اصغر فانی وزیر آموزش و پرورش، محمد باقر نوبخت معاون نظارت و راهبردی رئیس جمهور در این جلسه حاضر شدند.

8:30 جلسه علنی بهارستان برای استیضاح "فرجی‌دانا" آغاز شد


دویست و سی و هفتمین جلسه علنی بهارستان دقایقی قبل با حضور 197 نفر از نمایندگان و به ریاست علی لاریجانی آغاز شد.

روحانی آسوده بخواب، لاریجانی بیدار است!

سرانجام پس از کش و قوس‌های فراوان و ایستادگی هیات رییسه مقابل شمار فراوان نمایندگان منتقد شیوه اداره وزارت علوم، استیضاح رضا فرجی دانا در دستور جلسه چهارشنبه مجلس قرار گرفت.

به گزارش گروه سیاسی صراط، سکوت و مواضع گنگ و مبهم علی لاریجانی در هفته های اخیر، عملا اعلام موضع اصلی رییس پارلمان درباره استیضاح وزیر علوم را به روز چهارشنبه موکول کرده است.

البته این به معنای مشخص نبودن موضع لاریجانی در خصوص استیضاح نیست. چراکه هیات رییسه مجلس تا کنون بارها با این موضوع مخالفت کرده و قطعا این موضع گیری ها نمی تواند بدون موافقت لاریجانی انجام شود حتی اگر باهنر نقش سخنگویی در این باره را ایفا کرده باشد.

استیضاح وزیر علوم با مخالفت هیات رییسه بیش از یک ماه به تاخیر افتاد و چنانچه از ابتدا مشخص بود این موضوع هیچ تغییری در رویه وزارت علوم و به تبع آن، موضع نمایندگان مردم ایجاد نکرد و تنها فایده آن برای حامیان دولت بود چراکه عملا بهانه ای دیگر مبنی بر "ضرر جامعه دانشگاهی ازاستیضاح، به دلیل نزدیک بودن به زمان آغاز سال تحصیلی جدید" به دست آنها داد.

همه این مسائل باعث شده تا فارغ از دلایل استیضاح وزیر علوم، نوع موضع گیری لاریجانی در روز چهارشنبه اهمیت بالایی بیابد. لاریجانی تا کنون با موضع گیری های خود، دست کم دو بار نظر نمایندگان درباره استیضاح دو وزیر احمدی نژاد را "مهندسی" کرده است.

ادامه مطلب